Το φάρμακο αυτό υπάρχει και λέγεται μητρικός θηλασμός!
Για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια το ανθρώπινο είδος επιβίωσε ως θηλαστικό που είναι μεγαλώνοντας με το γάλα της μητέρας |
Βρήκαμε ένα απίστευτα θαυματουργό φάρμακο. Είναι εύκολο στην λήψη, δεν κοστίζει. Προλαμβάνει από μια σειρά ψυχικών και σωματικών νοσημάτων. Προλαμβάνει και μειώνει θανάτους. Δεν χρειάζεται καμία πατέντα φαρμακοβιομηχανίας και φτιάχνεται εύκολα στο σπίτι. Είναι διαθέσιμο για οποιονδήποτε το χρειάζεται. Αυτό το φάρμακο σίγουρα είναι το όνειρο κάθε ταλαιπωρημένου, αλλά ταυτόχρονα ο απόλυτος εφιάλτης των φαρμακευτικών εταιριών.
Δεν χρειάζεται να φανταστούμε ένα τέτοιο φάρμακο γιατί ήδη υπάρχει, και λέγεται μητρικός θηλασμός. Για ποιο λόγο τότε τόσο λίγες οικογένειες το χρησιμοποιούν στην χώρα μας, αλλά και διεθνώς; Η απάντηση είναι ότι σε μεγάλο βαθμό αυτή η αντίθεση ανάμεσα στην καθολική χρησιμότητα αυτού του φαρμάκου και στην πραγματικότητα της βρεφικής διατροφής δημιουργείται από την μη υποστήριξη και το σαμποτάρισμα του συστήματος υγείας, γιατρών και άλλων σχετιζόμενων επαγγελματιών υγείας.
Ελάχιστοι γιατροί δεν υποστηρίζουν με την πρακτική τους τα εμβόλια, ή την ενδεδειγμένη χρήση αντιβιοτικών. Πολλοί όμως αποθαρρύνουν ή δεν υποστηρίζουν τον μητρικό θηλασμό, μια παρέμβαση που μπορεί να εξοικονομεί σε κράτος και οικογένειες εκατομμύρια ευρώ και να μειώνει το φορτίο από ασθένειες όπως λοιμώξεις, αλλεργίες και καρκίνοι.
Αν για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια το ανθρώπινο είδος επιβίωσε ως θηλαστικό που είναι μεγαλώνοντας με το γάλα της μητέρας, μέσα στα τελευταία 100 με 150 χρόνια, μέσα από 3 με 4 διαδοχικές γενιές, εξαλείφθηκε η πρακτική του μητρικού θηλασμού και η υποστήριξή του. Αντί τα μωρά να μεγαλώνουν μέσα από την υποστήριξη του άμεσου περιβάλλοντος και της κοινότητας, τώρα μεγαλώνουν με την βοήθεια εργοστασίων πολυεθνικών.
Έτσι φτάνουμε στο σήμερα, που για τον κοινό νου, το φυσιολογικό μεγάλωμα των ανθρώπινων βρεφών γίνεται με μπιμπερό με επεξεργασμένο γάλα αγελάδας, και ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός, παρά το γεγονός ότι επιστημονικά συνιστάται για έξι μήνες, έχει μπει στο περιθώριο της «ιδιαιτερότητας», ο δε συνεχιζόμενος μητρικός θηλασμός, μετά τους έξι μήνες ή ακόμα περισσότερο μετά τον χρόνο, στο περιθώριο της «εναλλακτικότητας» ή της «παραξενιάς».
Μόλις 6% το επίσημο ποσοστό μητέρων που συνεχίζουν να θηλάζουν τα ελληνόπουλα στον χρόνο, ούτε 1% το ποσοστό των βρεφών στη χώρα που τρέφονται αποκλειστικά με μητρικό γάλα στους 6 μήνες ζωής…
Τι συμβαίνει εδώ λοιπόν;
Το θέμα δεν είναι απλό, από την στιγμή που πλέον η βρεφική διατροφή με τεχνητό γάλα έχει αναχθεί σε μια σε παγκόσμια κλίμακα επικερδέστατη επιχείρηση. Εκτιμήσεις από τις ίδιες τις πολυεθνικές εταιρίες μιλούν για ετήσιες αυξήσεις κερδών 40% παγκοσμίως, για δυνατότητα «επέκτασης» της αγοράς κατά πολλά δις ευρώ τον χρόνο, για αγορά μόνο στις ΗΠΑ που αγγίζει τα 4 δις δολάρια κερδών μόνο στις ΗΠΑ.
Και δεν υπάρχει τίποτε κακό γενικώς στο επιχειρείν, υπάρχουν όμως πολλά κακά όταν αυτό το επιχειρείν περνάει την γραμμή οριοθέτησης και επιδρά αρνητικά στην δημόσια υγεία. Είναι αυτός ακριβώς ο λόγος που, τριάντα χρόνια πριν, η διεθνής κοινότητα συνειδητοποίησε ότι η αγορά υποκατάστατων μητρικού γάλακτος δεν μπορεί να διέπεται από κανόνες της ελεύθερης αγοράς αλλά χρειάζεται να υπόκειται σε περιορισμούς και ειδικές ρυθμίσεις, ώστε να μην υποσκάπτει τον μητρικό θηλασμό και να μην επιδρά αρνητικά στην δημόσια υγεία.
Είναι από τότε που ψηφίστηκε ο Διεθνής Κώδικας Εμπορίας Υποκατάστατων Μητρικού Γάλακτος, που ψηφίστηκε και από την χώρα μας, για να καταστρατηγείται καθημερινά με τον πιο απροκάλυπτο τρόπο σήμερα: κοιτάξτε γύρω σας τα ράφια των σούπερ μάρκετ, με τεχνητά γάλατα ακόμα και πρώτης βρεφικής ηλικίας με ταμπέλες εκπτώσεων, δωρεών, προσφορών κλπ μπροστά τους…
Εδώ το θέμα μας δεν είναι το μικρό ποσοστό οικογενειών που πραγματικά χρειάζονται το τεχνητό γάλα για βρέφη, ας πούμε το 10 ή 20% των βρεφών που οι μητέρες τους ακόμα και με κατάλληλη ενημέρωση και υποστήριξη από την αρχή δεν καταφέρνουν να θηλάσουν ή έχουν αντένδειξη να θηλάσουν.
Φυσικά σε μερικές περιπτώσεις το τεχνητό γάλα μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμο βοήθημα ή αναγκαιότητα ή ακόμα και σωτήριο. Το θέμα δεν είναι αυτό, αλλά το 60 ή 70% των μητέρων που θα ήθελαν να χρησιμοποιήσουν αυτό το πολύτιμο φάρμακο, αλλά τελικά, λόγω ενός καταιγισμού επιβαλλόμενων εμποδίων από το μαιευτήριο, τους επαγγελματίες υγείας, την κακή ενημέρωση, την επιθετική προώθηση ξένου γάλακτος, την αρνητική πίεση του περίγυρου και την επιβαλλόμενη κουλτούρα του μπιμπερό από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης καταλήγουν να μην κάνουν αυτό που ήθελαν, δηλαδή να θηλάσουν το παιδί τους.
Οι εταιρίες γαλάτων αντιμετωπίζουν κάθε βρέφος που γεννιέται στην χώρα ως δυνητικό πελάτη. Το πρόβλημα είναι ότι, εδώ και πολλά χρόνια, στην προσπάθειά τους να επεκτείνουν το πελατολόγιό τους έχουν συνεργό και αρωγό το σύστημα υγείας, τους γιατρούς τις μαίες και τις νοσοκόμες, που συνέβαλαν συνειδητά ή λόγω ανεπαρκούς εκπαίδευσης στην αποδόμηση του μητρικού θηλασμού, και στην εγκατάσταση της τεχνητής διατροφής για τα βρέφη ως φυσιολογικού στην κουλτούρα μας.
Και όμως, υποτίθεται ότι ως επαγγελματίες υγείας το πρώτο πράγμα που προσπαθούμε να κάνουμε είναι το «μη βλάπτειν». Και το ακόμα χειρότερο είναι ότι η μεγάλη πλειονότητα αυτών των επαγγελματιών υγείας δεν συνειδητοποιούν καν αυτό που κάνουν στην καθημερινή τους πρακτική, δεν βλέπουν πως στην ουσία εργάζονται ενεργά μαζί με τις εταιρίες για να προωθούν τα προϊόντα τους.
- Φαρμακευτικοί αντιπρόσωποι δίνουν καθημερινά σε γιατρούς δωρεάν δείγματα ξένου γάλακτος, στυλό και μπλοκάκια με το λόγκο των εταιριών και πακέτα δώρων. Όλα άμεσα ή έμμεσα φτάνουν στο βλέμμα και στα χέρια των γονιών, κατά συστηματική παραβίαση του Διεθνούς Κώδικα.
- Εταιρίες γαλάτων ανταγωνίζονται η μία την άλλη για να «πλασαριστούν» στα μαιευτήρια της χώρας, προσφέροντας δωρεάν προμήθειες και «χτίζοντας» ολόκληρες πτέρυγες, ώστε να γίνει η «σωστή αρχή» και να φτάσει το προϊόν τους πρώτο σε μαζική κλίμακα σε κάθε νεογέννητο στόμα.
- Γραπτές συνταγές για ξένο γάλα δίνονται σε κάθε νέα μητέρα που περνάει την πόρτα των μαιευτηρίων, ακόμα και αν θέλει ή αν θηλάζει ήδη αποκλειστικά, κατά παράβαση πάντα του Διεθνούς Κώδικα.
- Συνέδρια, επιστημονικές έρευνες και ακαδημαϊκές καριέρες «χτίζονται» με την βοήθεια των ίδιων εταιριών. Ακόμα και στον πιο συνειδητά «αδέκαστο» γιατρό, αυτή η συστηματική προσέγγιση από τις εταιρίες υποσυνείδητα διαβάλλει την προσωπική του στάση απέναντι στην βρεφική διατροφή, τον εμποδίζει να ενημερωθεί ανεξάρτητα για το θέμα, και επηρεάζει τις καθημερινές του πρακτικές και την καθημερινή του συνταγογράφηση.
- Ένα ολόκληρο ιατρικό σύστημα έχει αφεθεί να ενσαρκώσει το αόρατο χέρι των υποκατάστατων μητρικού γάλακτος, με τρόπο που ουσιαστικά κάνει αυτό την δουλειά διαφήμισής τους και με τρόπο ακόμα καλύτερο και πιο αποτελεσματικό από το να κάνουν την δουλειά μόνοι τους… Και αυτό φυσικά γιατί το μήνυμα περνάει πολύ καλύτερα όταν δίνεται από τα χείλη των γιατρών που είναι επιστήμονες και που εμπιστευόμαστε.
Τι υπάρχει απέναντι σε αυτήν την πανίσχυρη βιομηχανία και την ιατρική συνενοχή;
Υπάρχει διεθνώς και στην Ελλάδα ένα δυναμικό και ραγδαία αναπτυσσόμενο κίνημα ευαισθητοποιημένων πολιτών, ενήμερων γονιών, μητέρων με γνώση και εμπειρία μητρικού θηλασμού, και κάποιων ενεργοποιημένων επαγγελματιών υγείας.
Υπάρχει η La Leche League – Σύνδεσμος Θηλασμού Ελλάδας – , υπάρχουν κάποιοι γιατροί και μαίες που πασχίζουν κάθε μέρα να υποστηρίξουν τον μητρικό θηλασμό, υπάρχουν ελάχιστα – 2 – Φιλικά προς τα Βρέφη νοσοκομεία, η Εθνική Επιτροπή Θηλασμού ως συμβουλευτικό όργανο στο Υπουργείο Υγείας, ένα δυναμικό κίνημα μητέρων που συνομιλούν στο διαδίκτυο και υποστηρίζουν η μία την άλλη στην προσπάθειά τους να θηλάσουν τα παιδιά τους, υπάρχουν σοβαρές ιστοσελίδες που ενημερώνουν σωστά γονείς όπως το www.mitrikosthilasmos.com και το parents.org.gr, υπάρχουν οι Πιστοποιημένοι Σύμβουλοι μητρικού θηλασμού IBCLC, και πολύ πρόσφατα, το 2012, η μη κυβερνητική οργάνωση Δίκτυο Δράσης για την Βρεφική Διατροφή IBFAN Ελλάδας.
Και υπάρχει και η πρακτικά απούσα ελληνική πολιτεία, που θα ήταν προς μεγάλο συμφέρον της, οικονομικό και δημόσιας υγείας, να προωθούσε μια πραγματική καμπάνια υποστήριξης του μητρικού θηλασμού στην χώρα και μια συστηματική προσπάθεια επαναφοράς της κουλτούρας του μητρικού θηλασμού. Προς το παρόν το πρόγραμμα προαγωγής του μητρικού θηλασμού Αλκυόνη από το Ινστιτούτο Υγείας Παιδιού μόλις εγκρίθηκε και περιμένουμε πότε και πως θα ενεργοποιηθεί.
Στην προσπάθεια μεταστροφής των επαγγελματιών υγείας της χώρας, ένα είναι το βασικό επιχείρημα που προβάλλεται: ότι οι γονείς είναι «ελεύθεροι» να διαλέξουν ανάμεσα στις δύο επιλογές βρεφικής διατροφής – θηλασμό ή ξένο γάλα – και ότι δεν θα ήθελαν να δημιουργήσουν «ενοχές» σε μητέρες που δεν θέλουν να θηλάσουν ή δεν μπόρεσαν να θηλάσουν. Η αλήθεια είναι πολύ μακριά από αυτό το επιχείρημα.
Οι ίδιοι επαγγελματίες υγείας δεν έχουν την ίδια συλλογιστική όταν αποτρέπουν τους γονείς από το να μεταφέρουν τα μωρά τους αγκαλιά στο αυτοκίνητο, όταν υποστηρίζουν σθεναρά τους εμβολιασμούς ενάντια στην «επιλογή» του μη εμβολιασμού ή όταν αποτρέπουν τις εγκύους ή θηλάζουσες μητέρες από το να καπνίζουν. Κανείς δεν «φοβάται» να αναφέρει την επιστημονική αλήθεια σε αυτές τις περιπτώσεις.
Οι γυναίκες που πραγματικά αισθάνονται ενοχή είναι εκείνες που δεν κατάφεραν να θηλάσουν και εκ των υστέρων συνειδητοποιούν ότι θα μπορούσαν να έχουν θηλάσει μια χαρά αν είχαν καλύτερη ενημέρωση, αν κάποιος τις έδειχνε πώς να θηλάσουν ή αν γνώριζαν τι είναι φυσιολογικό στην βρεφική διατροφή.
Η βρεφική διατροφή και ο μητρικός θηλασμός θα έπρεπε να συνιστά αναπόσπαστο και βασικό κομμάτι στην καθημερινή πρακτική πολλών επαγγελματιών υγείας που ασχολούνται με το παιδί: παιδιάτρων στην κοινότητα, μαιών, νοσοκόμων, συμβούλων γαλουχίας, διατροφολόγων, γενικών γιατρών. Για πολλούς είναι τόσο βασική γνώση και πρακτική όσο το να ξέρουν πώς να κάνουν μια ένεση. Κι όμως, πολλοί γνωρίζουν ελάχιστα από μητρικό θηλασμό
Δεν χρειάζεται κάθε μητέρα σύμβουλο γαλουχίας για να θηλάσει -δεν θα έπρεπε τουλάχιστον- δεν χρειάζεται κάθε μητέρα θήλαστρο για να θηλάσει. Αντίθετα, χρειάζεται τον βασικό επαγγελματία υγείας που βλέπει τακτικά το παιδί της, να έχει την γνώση την εμπειρία και την βούληση να υποστηρίξει σωστά την επιλογή της.
Εάν με ένα μαγικό ραβδί απομακρύναμε σε μια νύχτα από το πλαίσιο μέσα στο οποίο ξεκινάει ο θηλασμός κάθε νεογέννητου στην χώρα τα επιβαλλόμενα εμπόδια στον θηλασμό και την συστηματική προπαγάνδα της κουλτούρας του μπιμπερό, θα είχαμε τον τεράστιο όγκο μητέρων να θέλουν και να επιτυγχάνουν να θηλάσουν εύκολα το παιδί τους, χωρίς να έχουν ανάγκη ούτε από συμβούλους γαλουχίας, ούτε από θήλαστρα ούτε από φάρμακα και ειδικές αντιμετωπίσεις. Η μέση μητέρα χρειάζεται μόνο μια ήπια βοήθεια για την καλή αρχή χωρίς λάθη και αναίτιες παρεμβάσεις, και να μην πέσει στο δρόμο της πάνω σε ανυπέρβλητους τοίχους.
Μέσα στα πλαίσια της συστηματικής εκπαίδευσης επαγγελματιών υγείας και κοινού, είναι ανάγκη να γίνει κατανοητό ότι ο θηλασμός δεν είναι μια αυτόματη διαδικασία αλλά τέχνη, ξεχασμένη τέχνη, που μαθαίνεται.
Δεν μπορείς να μάθεις πώς να δένεις τα παπούτσια σου αν δεν έχεις παπούτσια και κορδόνια και χρόνο για να μάθεις πώς να το κάνεις. Δεν μπορείς να οδηγήσεις με την πρώτη αυτοκίνητο, αλλά πρέπει να κάνεις αρκετά μαθήματα όπου θα μάθεις και θα εξασκηθείς πρώτα με ασφάλεια και με άπλετο χρόνο, πριν πατήσεις τέρμα γκάζι στην εθνική και καρφωθείς στο δέντρο…
Έτσι και με τον θηλασμό, δεν αρκεί να πούμε σε μια γυναίκα «απλά πάρε το μωρό και θήλασέ το», αλλά πρέπει να της δείξουμε με ενθάρρυνση και υπομονή το πώς. Δεν μπορούμε να λέμε πόσο καλός είναι ο θηλασμός και να μην της δίνουμε το υγιές μωρό της αμέσως μετά την γέννηση ή σε συν-διαμονή στο μαιευτήριο.
Όπως κανείς δεν έμαθε να οδηγάει ή να χορεύει λάτιν σωστά από μόνος του, έτσι και η σημερινή μητέρα που προσπαθεί να θηλάσει, μην έχοντας το σχολείο του παρελθόντος με τις έμπειρες στον θηλασμό αδερφές, θείες και πεθερές που θα την βοηθούσαν επί το έργον, έχει ανάγκη απελπισμένα από μια πολύτιμη αρχική βοήθεια, αυτήν που βρίσκεται ποια στα χέρια των μαιευτηρίων και των επαγγελματιών υγείας, μόνο που αντί για βοήθεια στις περισσότερες περιπτώσεις βρίσκει υπονόμευση και σύμπραξη με τις εταιρίες γαλάτων…
Και για τον επαγγελματία υγείας που θέλει πραγματικά να δασκαλέψει τη νέα μητέρα στο ξεκίνημά της, τα ελάχιστα απλά πράγματα μπορούν να κάνουν τεράστια διαφορά. Εάν βέβαια αποφασίσει ότι το φυσιολογικό σε αυτό που κάνει κάθε μέρα είναι το επιστημονικά τεκμηριωμένο και ανυπέρβλητο, δηλαδή ο μητρικός θηλασμός για την νέα μητέρα, και ότι το φυσιολογικό δεν είναι το σύνηθες, δηλαδή η παραίτηση από τον μητρικό θηλασμό και η μαζική χορήγηση τροποποιημένων γαλάτων αγελάδας στα ανθρώπινα βρέφη.
Χρειάζεται ελάχιστη, τακτική εκπαίδευση στον θηλασμό για όλους τους επαγγελματίες υγείας που έρχονται σε επαφή με μητέρες και βρέφη στην χώρα. Μερικοί μύθοι να καταρριφθούν – όπως για παράδειγμα η θέση θηλασμού της αγκαλιάς – της Μαντόνας, που είναι η συνήθης που βλέπουμε σε φωτογραφίες και στα μαιευτήρια αλλά στην πραγματικότητα είναι η χειρότερη για να ξεκινήσει μια νέα μητέρα τον θηλασμό, για να μάθει τα πρώτα βήματα.
Και μερικές απλές συμβουλές, όπως το γεγονός ότι τα βρέφη ανταποκρίνονται στην γρήγορη ροή γάλακτος στο στήθος, και επομένως η μητέρα μπορεί να βοηθάει αυτήν την ροή γάλακτος προς το στόμα του μωρού με κατάλληλες μαλάξεις χρησιμοποιώντας το ένα από τα δύο χέρια της που είναι πάντα ελεύθερο κατά τον θηλασμό. Ή ότι κανένα νεογέννητο που παίρνει εξιτήριο από ένα μαιευτήριο και προσπαθεί να θηλάσει δεν πρέπει να εγκαταλείπεται στην τύχη του, αλλά να βλέπει επαγγελματία υγείας με γνώσεις θηλασμού μέσα σε 48 με 72 ώρες από την επιστροφή στο σπίτι. Ή τα Δέκα Βήματα για επιτυχή θηλασμό της UNICEF, τόσο απλά και ταυτόχρονα τόσο σπάνια παρατηρούμενα στα κυρίαρχα Μη Φιλικά προς τα Βρέφη μαιευτήρια αυτής της χώρας.
Ο μητρικός θηλασμός είναι η παρέμβαση με την μεγαλύτερη δυναμική για να επηρεάσει θετικά την δημόσια υγεία όχι μόνο των παιδιών αλλά και των ενηλίκων και των μελλοντικών γενιών. Είναι καιρός να αλλάξουμε θετικά τα πρώτα κρίσιμα χρόνια της ζωής μας τα οποία επηρεάζουν βαθιά όλα τα μετέπειτα, είναι καιρός να συμπορευτούμε για μια κοινωνία και κουλτούρα θηλασμού.
Συντακτική ομάδα mitrikosthilasmos.com