Η δράση αυτή μπορεί να συμβάλει στην ευρεία ενημέρωση του κοινού και την αλλαγή της στάσης απέναντι στο θηλασμό

Εγκρίθηκε η εθνική πρωτοβουλία προαγωγής του μητρικού θηλασμού στην Ελλάδα. Το πρόγραμμα φέρει το όνομα “Αλκυόνη”. Υπεύθυνος υλοποίησης είναι το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού με φορέα το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Η Πράξη συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο.

Αναλυτικά το φυσικό αντικείμενο της πράξης του προγράμματος και οι δράσεις που προβλέπονται όπως αυτές προκύπτουν από την αναρτητέα στο διαδίκτυο απόφαση με ημερομηνία 19/09/2011:

Ο μητρικός θηλασμός είναι χωρίς αμφιβολία η ιδανική τροφή για τα βρέφη και εξασφαλίζει τις προϋποθέσεις για σωστή σωματική ανάπτυξη και νευροαναπτυξιακή εξέλιξη. Η καθολική συνεπώς σύσταση από τις οργανώσεις και τους φορείς δημόσιας υγείας είναι ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός στους έξι πρώτους μήνες ζωής και εισαγωγή στερεών τροφών από εκεί και μετά με συνέχιση του μητρικού θηλασμού για όσο το δυνατό μεγαλύτερο χρονικό διάστημα επιθυμεί η μητέρα και το βρέφος.

Ο θηλασμός έχει οφέλη τόσο για το παιδί όσο και για τη μητέρα. Είναι ένα γάλα που παράγεται ειδικά για το ανθρώπινο είδος και φέρει την ιδανική ισορροπία θρεπτικών συστατικών που προσαρμόζονται στις εκάστοτε ανάγκες του παιδιού. Οι ανοσολογικοί παράγοντες που περιέχει προσαρμόζονται στην έκθεση της μητέρας και του παιδιού σε μικροβιακούς παράγοντες, με αποτέλεσμα ουσιαστική προστασία από λοιμώξεις.

Έχει φανεί από διάφορες μελέτες η συμβολή του θηλασμού στην πρόληψη του παιδικού άσθματος, της ατοπικής δερματίτιδας, των λοιμώξεων του γαστρεντερικού, των νοσηλειών λόγω λοιμώξεων του κατωτέρου αναπνευστικού, ωτίτιδας και την μακροπρόθεσμη πρόληψη του σακχαρώδους διαβήτη τύπου Ι και της παχυσαρκίας.

Τέλος ένα από τα ανεκτίμητα οφέλη είναι η ενίσχυση του ψυχικού δεσμού μητέρας παιδιού. H μητέρα που θηλάζει χάνει πιο γρήγορα το βάρος που πήρε στην εγκυμοσύνη και έχει μακροπρόθεμα προστασία από τον καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών.

Aπό την άποψη της οικονομίας στην υγεία θα πρέπει να αναφέρουμε ότι κάθε μη θηλάζον βρέφος προσθέτει $475 σε υγειονομική δαπάνη κατά τον πρώτο χρόνο ζωής, σε σύγκριση με ένα βρέφος που θήλασε αποκλειστικά για 3 μήνες. Το κόστος αυτό υπολογίστηκε σε $671 το 2008.

Παρά τις παραπάνω διαπιστώσεις, τα ποσοστά του μητρικού θηλασμού, ιδιαίτερα στο Δυτικό κόσμο από τα μέσα του 20ου αιώνα και μετά, γνώρισαν κατακόρυφη πτώση. Οι αιτίες για αυτή την τάση ήταν πολλές. Ενδεικτικά θα μπορούσε κανείς να αναφέρει τη στροφή προς το φεμινιστικό κίνημα από τη δεκαετία του 30 και μετά, η ανάγκη του να μπουν οι γυναίκες στην αγορά εργασίας στο μεταπολεμικό κόσμο, η έλευση των υποκαταστάτων του μητρικού γάλακτος και η χωρίς έλεγχο καμπάνια προώθησής τους.

Στις δεκαετίες του 60-70 τα υποκατάστατα του μητρικού γάλακτος έφτασαν να θεωρούνται ότι υπερέχουν του μητρικού γάλακτος, μια αντίληψη που «ριζώθηκε» στη συνείδηση της κοινωνίας, αλλά και στην πρακτική των επαγγελματιών υγείας της εποχής εκείνης. Το αποτέλεσμα ήταν η «τέχνη» του θηλασμού που σε παλαιότερες εποχές περνούσε από γενιά σε γενιά, να ξεχαστεί.

Tα ποσοστά αποκλειστικού μητρικού θηλασμού στους 6 μήνες παρουσιάζουν μεγάλες διακυμάνσεις στον Ευρωπαϊκό χώρο, με τα μεγαλύτερα ποσοστά να καταγράφονται στη Γερμανία 22%, στη Σουηδία 12 % και στην Αυστρία 9.7%. Αντίθετα στο Ηνωμένο Βασίλειο τα ποσοστά είναι πολύ χαμηλά , κάτω του 1%.

Παρόμοια κατάσταση καταγράφεται και στον Ελληνικό χώρο. Η μελέτη του Ινστιτούτου Υγείας του παιδιού (ΙΥΠ), που διεξήχθη σε πανελλήνιο δείγμα 1187 (Ελληνίδων και αλλοδαπών) μητέρων μεταξύ 2006-2007 κατέγραψε τα εξής αποτελέσματα:

Ποσοστά έναρξης και συνέχισης του μητρικού θηλασμού την 1η ημέρα, τον 1ο μήνα,στους 3, 6, 9 και 12 μήνες.

Η πλειοψηφία των γυναικών που ρωτήθηκαν (89%) δήλωσε ότι είχε αποφασίσει να θηλάσει το μωρό πριν αυτό γεννηθεί και περίπου το ίδιο ποσοστό γυναικών (88%) ξεκίνησε να θηλάζει. Φάνηκε από τα αποτελέσματα της μελέτης ότι το επίπεδο του αποκλειστικού μητρικού θηλασμού στην Ελλάδα είναι χαμηλό.

Την πρώτη ημέρα ζωής θήλασαν αποκλειστικά 41% των γυναικών, στο τέλος του πρώτου μήνα θήλαζε μόλις το 21%, στο τέλος του 3ου μήνα 11% και τον 6ο μήνα το ποσοστό αυτό σχεδόν μηδενίστηκε (0,8%) Όσο για τον θηλασμό μετά τους 6 μήνες, μόνο 9% διατήρησαν το θηλασμό σε συμπληρωμένους 9 μήνες και 6% σε συμπληρωμένους 12 μήνες.

Τις αιτίες διακοπής θηλασμού στις γυναίκες που είχαν αρχικά επιλέξει να θηλάσουν

1. Στις μισές περίπου γυναίκες του δείγματος η αναφερόμενη αιτία διακοπής του θηλασμού ήταν «ανεπαρκές γάλα». 
2. Σε ένα ποσοστό γύρω στο 12% ήταν η επιστροφή στην εργασία.

Τις αιτίες μη επιλογής θηλασμού

1. Στο μεγαλύτερό τους ποσοστό (70%) οι γυναίκες που επέλεξαν να μη θηλάσουν, επικαλέστηκαν ως αιτία την προηγούμενη αρνητική εμπειρία στο θηλασμό. 
2. Σε μικρότερο ποσοστό (30%) επικαλέστηκαν προβλήματα στο στήθος (π.χ. εισέχουσες θηλές) ή προωρότητα των βρεφών και νοσηλεία τους σε μονάδα νεογνών (ΜΕΝΝ.

Με δεδομένο το πολύ χαμηλό αυτό ποσοστό αλλά και τη διεθνή κινητοποίηση που έχει ήδη ξεκινήσει από τη δεκαετία του 80 για την προαγωγή του μητρικού θηλασμού (με τη θέσπιση του κώδικα εμπορίας υποκαταστάτων μητρικού γάλακτος από την ΠΟΥ (WHO international code of human milk substitutes), την ψήφιση της διακήρυξης Innocenti το 1990 και τη αναθεωρημένης διακήρυξης Innocenti το 2009, η παρούσα πρόταση θα επιδιώξει την ουσιαστική προαγωγή του μητρικού θηλασμού στη χώρα μας μέσα από δράσεις που θα πραγματοποιηθούν:

• Ι. Εκτός των μαιευτηρίων: Προαγωγή του μητρικού θηλασμού μέσα από παρεμβάσεις σε επαγγελματίες υγείας, οικογένειες και συγκεκριμένους κοινωνικούς εταίρους.
• ΙΙ. Eντός των μαιευτηρίων: Δημιουργία συντονιστικού φορέα υποστήριξης της πρωτοβουλίας των «φιλικών προς τα βρέφη νοσοκομεία», με σκοπό την οργάνωση των ενδιαφερόμενων πλαισίων προς αυτή την κατεύθυνση , την αξιολόγησή τους και τελικά την πιστοποίησή τους*.

ANAΛΥΣΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ ΕΚΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΤΟΣ ΜΑΙΕΥΤΗΡΙΩΝ

• Ι. Προαγωγή του μητρικού θηλασμού μέσα από παρεμβάσεις σε επαγγελματίες υγείας, οικογένειες και κοινωνικούς εταίρους.

Υπάρχουν πολλές παρεμβάσεις που έχουν προταθεί ή και δοκιμαστεί από φορείς δημόσιας υγείας και υγειονομικές οργανώσεις. Οι παρεμβάσεις αυτές επιπλέον έχουν αξιολογηθεί ως προς την αποτελεσματικότητά τους, με αποτέλεσμα ορισμένες από αυτές να προτάσσονται σε σχέση με άλλες. Ορισμένες παρεμβάσεις που μπορούν να συμβάλουν στην προώθηση του μητρικού θηλασμού είναι οι εξής:

1. Ενημέρωση των επαγγελματιών υγείας που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με εγκύους και νέες μητέρες, σε ζητήματα που σχετίζονται με το μητρικό θηλασμό. Σε μελέτη που έγινε στις Ηνωμένες πολιτίες βρέθηκε ότι από ένα σύνολο οικογενειακών ιατρών, παιδιάτρων και γυναικολόγων που ρωτήθηκαν, σε μεγαλύτερο ποσοστό 87% ήταν σε θέση να υποστηρίξουν το θηλασμό οικογενειακοί ιατροί και μάλιστα γυναίκες, ενώ το 17% αυτών που δήλωσαν ικανοί να υποστηρίξουν το θηλασμό ήταν Παιδίατροι και 7% μόνο γυναικολόγοι. 
2. Ευαισθητοποίηση εργοδοτικών οργανώσεων με σκοπό την προστασία του θηλασμού στο χώρο εργασίας. Υποστήριξη των νέων μητέρων σε τυχόν προβλήματα που ανακύπτουν, από εκπαιδευμένους από επαγγελματίες υγείας. Υποστήριξη θηλαζουσών, μέσα από οργανώσεις που ασχολούνται με το θηλασμό και διαθέτουν μέλη, όχι απαραίτητα επαγγελματίες υγείας, που μπορούν με τη σχετική τους εμπειρία να βοηθήσουν τις νέες μητέρες, ιδιαίτερα τις πρώτες ημέρες μετ΄τον τοκετό. 
3. Υποστηρικτικές δράσεις μέσα από τηλεφωνικές υπηρεσίες και υπηρεσίες διαδικτύου. Κοινωνική ευαισθητοποίηση και προβολή του μητρικού θηλασμού ως η ιδανική τροφή για το βρέφος από έντυπο. Ηλεκτρονικό υλικό και μέσα μαζικής ενημέρωσης. 

Η δράση αυτή αναμφίβολα μπορεί να συμβάλει στην ευρεία ενημέρωση του κοινού και την αλλαγή της στάσης απέναντι στο θηλασμό. Η πλειοψηφία (ποσοστό πάνω από 75%) των μελλουσών μητέρων διαμορφώνουν την πρόθεση ή όχι να θηλάσουν στη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους. Επιπλέον έχει βρεθεί ότι τα προγράμματα αυτά είναι πολύ πιο αποτελεσματικά, όταν εμπλέκονται και οι σύντροφοί τους. Η θετική στάση του φιλικού και οικογενειακού περιβάλλοντος μπορεί να είναι καθοριστική στην απόφαση μιας μητέρας να θηλάσει ή να συνεχίσει το θηλασμό.

• ΙΙ. Δημιουργία συντονιστικού φορέα υποστήριξης της πρωτοβουλίας των «φιλικών προς τα βρέφη νοσοκομεία», με σκοπό την οργάνωση των ενδιαφερόμενων πλαισίων προς αυτή την κατεύθυνση , την αξιολόγησή τους και τελικά την πιστοποίησή τους*.

Σε μια ανασκόπηση Cochrane έχει διαπιστωθεί ότι η κατάλληλη οργάνωση των μαιευτικών μονάδων μπορεί να συμβάλει σε καθοριστικό βαθμό στην αύξηση των ποσοστών έναρξης και διατήρησης του ποσοστού του μητρικού θηλασμού. Ένα πετυχημένο μοντέλο οργάνωσης μαιευτικών μονάδων είναι τα «φιλικά προς τα βρέφη νοσοκομεία» (ΦΒΝ) που αποδεδειγμένα έχουν συμβάλει στην αύξηση των ποσοστών του μητρικού θηλασμού σε πολλές χώρες.

Τα ΦΒΝ πιστοποιούνται με βάση την ικανότητα τους να πληρούν τα 10 βήματα , που έχουν θεσπιστεί από την ΠΟΥ/UNICEF και που αυξάνουν την πιθανότητα να εγκατασταθεί με επιτυχία ο μητρικός θηλασμός, καθώς και τον κώδικα εμπορίας υποκαταταστάτων μητρικού γάλακτος. Τα μαιευτικά κέντρα που αποκτούν την πιστοποίηση αυτή παρουσιάζουν σταθερή αύξηση τα τελευταία χρόνια: o αριθμός τους έφτανε σχεδόν 20,000 σε 150 χώρες μέχρι το 2005. H αναθεωρημένη διακήρυξη Innocenti, καλεί μεταξύ άλλων, τις κυβερνήσεις να υποστηρίξουν την πρωτοβουλία
για ΦΒΝ.

Στην Ελλάδα δυστυχώς δεν έχει μέχρι στιγμής καταστεί δυνατό να πιστοποιηθεί κάποιο μαιευτικό κέντρο ώς ΦΒΝ. Οι λόγοι αυτής της κατάστασης είναι πολλοί και ορισμένοι αναγνωρίζονται στη διεθνή βιβλιογραφία ως συχνά αίτια-εμπόδια στη διαδικασία «στροφής» ενός νοσοκομείου ως φιλικό προς τα βρέφη. Ενδεικτικά αναφέρονται η συχνή χορήγηση υποκαταστάτων μητρικού γάλακτος, χωρίς πάντα να υπάρχει ιατρικός λόγος, η χρηματοδότηση δραστηριοτήτων από εταιρείες εμπορίας υποκαταστάτων γάλακτος και η προώθηση υποκαταστάτων μέσα από δείγματα, κουπόνια αγοράς και άλλα διαφημιστικά.

Ένας εξίσου σημαντικός ανασταλτικός παράγων είναι η ελλιπής εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας σε σε θέματα θηλασμού με αποτέλεσμα οι μητέρες σε πολλές περιπτώσεις να λαμβάνουν λάθος ή αντικρουόμενες συμβουλές. Επίσης είναι σε πολλά μαιευτήρια συχνή η πρακτική του αποχωρισμού του βρέφους από τη μητέρα με αποτέλεσμα να μην εφαρμόζεται πρακτικά η συνδιαμονή (rooming –in) της μητέρας με το νεογνό, που είναι πολύ σημαντική στη διαδικασία της εγκατάστασης του μητρικού θηλασμού.

Η διαδικασία του χαρακτηρισμού ενός νοσηλευτικού ιδρύματος σαν φιλικό στα βρέφη είναι η ακόλουθη:

• I. Δήλωση Επιθυμίας
• II. Αυτοαξιολόγηση : η αυτοαξιολογήση είναι η διαδικασία κατά την οποία καταγράφονται τα στατιστικά δεδομένα του ΝΙ που σχετίζονται με τον μητρικό θηλασμό δηλαδή αν εφαρμόζονται και σε πιο ποσοστό τα δέκα βήματα για τον επιτυχή μητρικό θηλασμό, αν εφαρμόζεται ο κώδικας εμπορίας των υποκατάστατων του μητρικού θηλασμού, σε πιο επίπεδο βρίσκεται η εκπαίδευση του προσωπικού και καταγράφονται οι δείκτες που αξιολογούν την διατροφή των νεογνών, δηλαδή ο αποκλειστικός θηλασμός η μεικτή διατροφή και τεχνητή διατροφή
• III. Εξωτερική Αξιολόγηση: στη φάση αυτή ελέγχονται τα παραπάνω στοιχεία από εξωτερικούς αξιολογητές, οι όποιοι καταλήγουν με μια αναφορά στην επιτροπή θηλασμού, που αποφασίζει για την ανακήρυξη ενός νοσοκομείου σαν φιλικού προς τα βρέφη.

Δράσεις:

1. Δημιουργία εφαρμοστικού πλαισίου πιστοποίησης Νοσοκομείων.
2. Επεξεργασία των φακέλων δυο νοσοκομείων και πιστοποίησή τους*.

Παραδοτέα πράξης:

• Συγγραφή εγχειριδίου για το μητρικό θηλασμό για χρήση από επαγγελματίες υγείας.
• Διοργάνωση 2 εργαστηρίων για το ΜΘ που να απευθύνεται σε επαγγελματίες υγείας
• Δημιουργία 2 ιατρείων θηλασμού σε νοσοκομεία
• Ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά μηνύματα για το μητρικό θηλασμό
• Ιστοσελίδα για το μητρικό θηλασμό
• Μία τηλεφωνική γραμμή ενημέρωσης και υποστήριξης θηλαζουσών και εγκύων
• Διοργάνωση συναντήσεων για την ευαισθητοποίηση εργοδοτικών φορέων και παρουσίαση προτάσεων για την προστασία του θηλασμού στο χώρο εργασίας
• Παραγωγή έντυπου ενημερωτικού υλικού για εγκύους και λεχωίδες
• Εργαστήριο ενημέρωσης υποψηφίων αξιολογητών
• Οργάνωση διαδικασίας αξιολόγης και επεξεργασία φακέλων 2 μαιευτικών πλαισίων με σκοπό την πιστοποίησή τους
• Δημοσιοποίηση του αποτελέσματος αξιολόγησης. Προβολή των ΦΒΝ από ΜΜΕ, Ιατρικούς και επιστημονικούς συλλόγους και συνέδρια
• Προτυποποίηση διαδικασίας αξιολόγησης
• Πρόταση για σχέδιο υπουργικής απόφασης ώστε η εκπαίδευση στο μητρικό θηλασμό να είναι προαπαιτούμενο για τη λήψη ειδικότητας Παιδιατρικής/ Μαιευτικής – Γυναικολογίας
• Πρόταση για σχέδιο υπουργικής απόφασης για προάσπιση του κώδικα εμπορίας υποκαταστάτων μητρικού γάλακτος

Περισσότερα για την έγκριση του προγράμματος:
Λήψη αρχείου

Μητρικός Θηλασμός Fun page

Υποστηρικτική Oμάδα Μητρικού Θηλασμού “Απανταχού θηλάζουσες“