ΕΡΩΤΗΣΗ

Έχω ένα αγοράκι 22 μηνών (το οποίο θήλασα για 14 μήνες) και πριν από 34 ημέρες ήρθε στον κόσμο το 2 παιδάκι μου επίσης αγοράκι.

Ο γιος μου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης όσο μπόρεσε να καταλάβει τι “επρόκειτο να συμβεί” έδειχνε χαρούμενος και η πρώτη επαφή με το μωρό που έγινε στο μαιευτήριο τον χαροποίησε απίστευτα πολύ. Όταν όμως ήρθαμε σπίτι και είδε το μωρό να θηλάζει, και κάθε φορά που το μωρό πρέπει να φάει, γίνεται άλλος άνθρωπος. Θέλει να χτυπήσει εμένα και το μωρό, να μας τραβήξει τα μαλλιά… φωνάζει, γίνεται άτακτος πολύ… πάαααααρα πολύ. Ομολογώ πως όταν με βγάζει εκτός εαυτού, που δεν είναι λίγες οι φορές, χειροδικώ, του δίνω μια στον ποπό ή τον βάβω μέσα στο πάρκο για τιμωρία.

Θέλω να μου πείτε αν μπορείτε πως να αντιμετωπίσω τον θυμό του, πως να κρατάω περισσότερο τη ψυχραιμία μου την οποία χάνω εύκολα τελευταία και αναγκάζομαι να τον μαλώσω και μετά να τον γεμίσω φιλιά και αγκαλιές από τύψεις γιατί δεν θέλω να το μαλώνω.

Το αγαπάω το παιδί μου απεριόριστα και δεν είναι λίγες οι φορές που σκέφτομαι πως φταίει το μωρό για όσα περνάει ο μεγαλύτερος γιος μου, γιατί τώρα πρέπει να μοιράζομαι, και το βιώνει αυτό το 22 μηνών αγοράκι μου και στεναχωριέται, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως δεν αγαπάω και τα 2 μου παιδιά.

Τί πρέπει να κάνω για να κρατήσω ισορροπίες και να μην πληγώνω άθελά μου τον μεγάλο μου γιο;
Ευχαριστώ εκ των προτέρων για το χρόνο σας.
Σπυριδούλα Μ., Πρέβεζα

ΑΠΑΝΤΗΣΗ 

Οι εκδηλώσεις ζήλιας, αν και αποτελούν κομμάτι της καθημερινής οικογενειακής ζωής είναι από τα θέματα που πολύ συχνά προβληματίζουν τους γονείς σχετικά με την αντιμετώπιση τους.

Καταρχάς, η ζήλια που εκφράζεται αποτελεί ένα φυσιολογικό φαινόμενο. Αντιπροσωπεύει μια κατάκτηση στην ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού και μας δείχνει ότι είναι ικανό να αγαπήσει και να διεκδικήσει.

Το δεύτερο σημαντικό στοιχείο που πρέπει κανείς να έχει στο νου του είναι ότι ο τρόπος έκφρασης της ζήλιας είναι άμεσα συνυφασμένος με την ηλικία του παιδιού και κατά συνέπεια με τους τρόπους που διαθέτει για να την διαχειριστεί.

Στην πρώιμη νηπιακή ηλικία το βρέφος αντιλαμβάνεται τα πράγματα γύρω του με άξονα τον εαυτό του. Αυτό σημαίνει ότι αυτό που επιθυμεί αποτελεί μέρος του εαυτού του και είναι εκεί «επειδή το χρειάζεται». Έτσι η μητέρα, και οτιδήποτε την αντιπροσωπεύει, θεωρείται για το μωρό δεδομένη. Χρησιμοποιώ ως παράδειγμα την μητέρα μια και αποτελεί το βασικότερο στοιχείο του περιβάλλοντος του παιδιού.

Σε ένα μεταγενέστερο στάδιο το βρέφος αντιλαμβάνεται ότι η μητέρα έρχεται «απ’ έξω» και ότι μπορεί κάποια στιγμή να μην έρθει. Επίσης, συνειδητοποιεί ότι υπάρχουν κι άλλοι άνθρωποι στην ζωή της. Έτσι προσκολλάται σε εκείνη επειδή θέλει να την έχει δικιά του, στην κατοχή του. Όταν αυτή η συνθήκη απειλείται η προσκόλληση προς την μητέρα εντείνεται. Σε αυτό το στάδιο δεν μιλάμε ακόμη για ζήλια, αλλά για την υπεράσπιση της «ιδιοκτησίας».

Καθώς η ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη προχωρά, το παιδί αντιλαμβάνεται εν τέλει ότι η «ιδιοκτησία του», η μητέρα, μπορεί να ανήκει και σε κάποιον άλλο. Εδώ έχουμε μια πολύ βασική εξέλιξη στην ψυχική οργάνωση του παιδιού, καθώς περνά από το παιδί που έχει στο παιδί που επιθυμεί. Από αυτό το σημείο και έπειτα μπορούμε να μιλάμε για ζήλια.

Το μικρό παιδί αισθάνεται θυμό και οργή για οποιονδήποτε θέλει να διεκδικήσει την προσοχή της μητέρας και απορροφά τον χρόνο της, όπως για παράδειγμα ένα άλλο μωρό. Έτσι καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να κερδίσει ξανά την χαμένη θέση του, έστω και για λίγη ώρα.

Σε αυτό το πλαίσιο βλέπουμε παιδιά που συμπεριφέρονται σαν παιδιά μικρότερης ηλικίας. Ιδιαίτερα με τον θηλασμό που δεν αντιπροσωπεύει μόνο την τροφή, είναι συχνό το μεγαλύτερο παιδί να θέλει να θηλάσει βλέποντας το μικρό του αδελφάκι. Συνήθως, αυτό που επιθυμεί είναι περισσότερο η αντιμετώπιση που είχε όταν θήλαζε, δηλαδή ότι αποτελούσε το πρωταρχικό μέλημα της μητέρας. Όσα και να είχε ακούσει πριν τον ερχομό του μωρού, η θέα του μωρού που θηλάζει το φέρνει αντιμέτωπο με την πραγματικότητα. Ιδιαίτερα ένα παιδί μέχρι δύο ετών δεν μπορεί να συνδέσει και να καταλάβει αυτό που ακούει προφορικά με αυτό που συμβαίνει λίγο αργότερα.

Στην αρχή οι εκδηλώσεις ζήλιας εκφράζονται με ξεσπάσματα οργής και θυμού σε επίπεδο συμπεριφοράς. Το παιδί φωνάζει, κλωτσάει, θέλει να χτυπήσει το αδελφάκι του. Σε έναν δεύτερο χρόνο θα μπορέσει να μεταθέσει τα συναισθήματα οργής, ζήλιας και θυμού σε κάτι πιο συμβολικό, όπως για παράδειγμα μέσα από το παιχνίδι.

Έτσι θα μπορέσει να τα διαχειριστεί και να τα επεξεργαστεί εκ του ασφαλούς στην φαντασία του και σιγά σιγά θα μειώνονται τα ξεσπάσματα θυμού στην πραγματικότητα. Σε αυτό το στάδιο αυτό που βλέπει ένας εξωτερικός παρατηρητής είναι ένα παιδί μάλλον θλιμμένο, παρά θυμωμένο. Όμως παράλληλα το παιδί αρχίζει να δείχνει ενδιαφέρον για το μωρό (ή για οτιδήποτε μπορεί να αποτελεί το αντικείμενο της ζήλιας),  αποκτά δηλαδή την ικανότητα να μπαίνει στη θέση του άλλου.

Καθώς η ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη προχωρά ακόμη περισσότερο, το παιδί είναι σε θέση να εκφράσει με λόγο τα συναισθήματα του και να συζητήσει γύρω από αυτά.

Σε σχέση με την αντιμετώπιση των εκδηλώσεων ζήλιας το πιο βασικό που μπορούν να κάνουν οι γονείς είναι να προσφέρουν ένα σταθερό περιβάλλον στο παιδί. Επίσης, μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις στιγμές που το παιδί παλινδρομεί σε συμπεριφορές μικρότερης ηλικίας θυμίζοντας του ευχάριστες
αναμνήσεις και δικές του όμορφες στιγμές τότε.

Εξίσου σημαντικό είναι να προσπαθήσουν να διευκολύνουν την ταύτιση του μαζί τους αναθέτοντας του πράγματα –πάντα υπό την επίβλεψη τους, όπως για παράδειγμα να επιτρέψουν στο παιδί να κρατήσει το αδελφάκι του για λίγο αγκαλιά ή να βοηθήσει σε κάτι που έχει σχέση με την φροντίδα του.

Σε κάθε περίπτωση το παιδί που αισθάνεται ότι οι γονείς, και ιδιαίτερα η μητέρα, συνεχίζουν να το φροντίζουν με τον ίδιο τρόπο όπως και πριν και κυρίως, έχει τον χώρο να εκφράσει τα συναισθήματα του, ξεπερνά αυτή την φάση και μεγαλώνοντας η ζήλια του μεταλλάσσεται σε φιλοδοξία, άμιλλα και
ανταγωνιστικότητα.

Τις ερωτήσεις σας προς την επιστημονική μας ομάδα
μπορείτε να τις στέλνετε ΕΔΩ