Η κατάχρηση αντιβιοτικών κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής μπορεί να βοηθήσει στην εξήγηση της ολοένα αυξημένης συχνότητας διάγνωσης φλεγμονώδους νόσου του εντέρου.
Η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου (IBD) είναι μια χρόνια νόσος που περιλαμβάνει τις σοβαρές εντερικές παθήσεις νόσο του Crohn και ελκώδη κολίτιδα. Μπορεί να εμφανιστεί από την παιδική ηλικία με συμπτώματα όπως ανεπάρκεια στην σωματική αύξηση, χρόνια διάρροια, χρόνια κοιλιακά άλγη και αίμα στα κόπρανα. Κατά την τελευταία δεκαετία η συχνότητα της IBD μεταξύ παιδιών έχει διπλασιαστεί.
Μια μεγάλη έρευνα διενεργήθηκε χρησιμοποιώντας ιατρικά αρχεία στην Μεγάλη Βρετανία από περισσότερα από 1 εκατομμύριο παιδιά, στα οποία συμπεριλαμβάνονταν 750 παιδιά διαγνωσμένα με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου. Μελετήθηκαν αρχεία από 464 υπηρεσίες υγείας στην Μεγάλη Βρετανία μεταξύ 1994 και 2009 και συμπεριέλαβαν 6.6 εκατομμύρια ανθρωπο-έτη παρακολούθησης.
Η έρευνα καταδεικνύει ότι, λαμβάνοντας αντιβιώσεις, ιδιαίτερα κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής, είναι κάτι που συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσεις IBD. Η έρευνα είναι η μεγαλύτερη σε μέγεθος έως τώρα που υποδεικνύει την αυξημένη χρήση αντιβιοτικών ως τουλάχιστον εν μέρει υπαίτια για την αύξηση στην συχνότητα της νόσου.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, παιδιά που είχαν λάβει αντιβίωση πριν τα πρώτα τους γενέθλια είχαν παραπάνω από 5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, σε σύγκριση με όσα δεν είχαν λάβει αντιβιοτικά στην βρεφική ηλικία.Η έκθεση στα αντιβιοτικά μεταξύ μεγαλύτερων παιδιών και εφήβων φάνηκε επίσης να είναι παράγοντας κινδύνου για εμφάνιση IBD, αλλά ο κίνδυνος ήταν μικρότερος.
Οι επιστήμονες βρήκαν και σχέση δόσης – απάντησης (dose – response), δηλαδή όσο περισσότερα αντιβιοτικά ελάμβανε ένα παιδί, τόσο αυξανόταν ο κίνδυνος νόσησης από IBD. Πιο συγκεκριμένα, κάθε θεραπεία με αντιβιοτικά αύξανε τον κίνδυνο ανάπτυξης IBD κατά 6%. Όσα παιδιά είχαν λάβει πάνω από 2 φορές θεραπεία με αντιβίωση είχαν πενταπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης IBD, ενώ όσα έλαβαν 1 με 2 φορές αντιβίωση είχαν περίπου τριπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης IBD.
Τα στατιστικά αυτά στοιχεία είναι ισχυρά και υποδεικνύουν επιδημιολογική συσχέτιση των αντιβιοτικών με την φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, αλλά βέβαια δεν αποδεικνύουν αιτιολογική σχέση. Περαιτέρω στατιστική επεξεργασία έδειξε ότι, μόνο στη Μεγάλη Βρετανία, 1700 καινούργια περιστατικά φλεγμονώδους νόσου του εντέρου κάθε χρόνο σχετίζονται με την χρήση αντιβιοτικών.
Μόνο στις ΗΠΑ, περίπου 50 εκατομμύρια συνταγές κάθε χρόνο με αντιβιοτικά γράφονται για παιδιά. Κι όμως, η συντριπτική πλειονότητα των λοιμώξεων στα πρώτα χρόνια της ζωής είναι ιώσεις και κοινά κρυολογήματα, στα οποία τα αντιβιοτικά δεν ασκούν καμία θετική επίδραση.
Υπερβολικά πολλά βρέφη και παιδιά συνεχίζουν να λαμβάνουν αντιβιώσεις σε ιογενείς λοιμώξεις όπου δεν υπάρχει ένδειξη χορήγησης. Τα αντιβιοτικά σκοτώνουν όλα τα μικρόβια, συμπεριλαμβανομένων και των σημαντικών «καλών» μικροβίων του εντέρου που συνεργάζονται με τον οργανισμό μας και συνεισφέρουν στις λειτουργίες του εντέρου.
Επομένως οι παιδίατροι και άλλοι επαγγελματίες υγείας που συνταγογραφούν αντιβιοτικά, πολλές φορές ισχυρά ευρέως φάσματος, χωρίς ιατρική ένδειξη, σε παιδιά με ρινική καταρροή, απλά εμπύρετο, ιογενείς φαρυγγίτιδες ή ιογενείς βρογχιολίτιδες, θα πρέπει να το σκεφτούν διπλά. Όχι μόνο δεν προσφέρουν τίποτα στην αντιμετώπιση της ίωσης, αλλά και αυξάνουν τους κινδύνους για άμεσες και απώτερες παρενέργειες.
Τα αντιβιοτικά πρέπει να χορηγούνται σε βρέφη και παιδιά μόνο στις περιπτώσεις που μια λοίμωξη είναι ή φαίνεται να είναι μικροβιακή. Πρόκειται για δυνητικά χρήσιμα φάρμακα σε αρκετές περιπτώσεις, που όμως σε παγκόσμιο επίπεδο αλλά ακόμα περισσότερο στην Ελλάδα έχουν φτάσει σε σημείο σοβαρής κατάχρησης κατά την παιδική ηλικία.
Πηγή: Kronman, et al. Antibiotic Exposure and IBD Development Among Children: A Population-Based Cohort Study. Published online September 24, 2012 (doi: 10.1542/peds.2011-3886)
Στέλιος Παπαβέντσης, Παιδίατρος, M.R.C.P.C.H., D.C.H., IBCLC
Τέως Επιστημονικός συνεργάτης του mitrikosthilasmos.com
Ευχαριστούμε γιατρέ. Πολύ σημαντικές πληροφορίες!
Σημ.: ο κ.Χριστόπουλος απαντά σε διαδικτυακά σας ερωτήματα μέσα από τη στήλη μας: "Ρώτα τον Ειδικό"
Με βάση την εμπειρία μου, Θα ήθελα να συμπληρώσω σε ότι: οι άσκοπες αντιβιώσεις προκαλούν καταστροφή της φυσιολογικής χλωρίδας του κόλπου των μικρών κοριτσιών. Έτσι, ο ήδη ευάλωτος κόλπος των κοριτσιών (λόγω απουσίας των οιστρογόνων) γίνεται ακόμα πιο ευαίσθητος και απροστάτευτος. Αποτέλεσμα η εμφάνιση μικροβιακής κολπίτιδας που δημιουργεί σημαντικά συμπτώματα. Κυρίως εμφανίζονται αυξημένα υγρά στο εσώρουχο, ενόχληση και ερεθισμός στα έξω γεννητικά όργανα, δυσάρεστη οσμή κλπ. Καθώς η κατάσταση αυτή χρειάζεται αντιμετώπιση απαιτείται εκ νέου χορήγηση αντιβιοτικών. Ακόμα και στις περιπτώσεις αυτές πρέπει η χρήση των αντιβιοτικών να είναι απόλυτα δικαιολογημένη, με καλλιέργεια κολπικού υγρού από το βάθος του κόλπου (διαμέσου του παρθενικού υμένα) και όχι εξωτερικά. Απαραίτητο επίσης θεωρείται το αντιβιόγραμμα που θα δείξει ποιο είναι ακριβώς, το καταλληλότερο αντιβιοτικό απέναντι στο συγκεκριμένο μικρόβιο. Σε κάθε περίπτωση λοιπόν, όχι άσκοπη χρήση. Ακόμα και όταν η χρήση είναι απαραίτητη, πρέπει να είναι βασισμένη σε εξετάσεις και όχι "τυχαία" ή "τυφλή".
Παναγιώτης Χριστόπουλος MD,MSc,PhD,IFEPAG
Παιδογυναικολόγος
Ενδιαφέρον το άρθρο'' Αντιβιώσεις στα βρέφη μπορεί να αυξάνουν τον κίνδυνο φλεγμονώδους νόσου του εντέρου''
αλλά ήθελα να ρωτήσω τα παιδιά με επαναλαμβανόμενες ουρολοιμώξεις λόγω ΚΟΠ και λήψη χημειοπροφύλαξης είναι καταδικασμένα να ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου για IBD;Στην περίπτωση αυτή η λήψη αντιβιοτικών είναι αναπόφευκτη,αλλά όχι αλόγιστη.Σίγουρα για ιώσεις αντενδύκνειται αυτή η αντιμετώπιση ,αλλά πολλά μωρά <1 έτους επιβάλλεται να πάρουν αντιβίωση.