Απαντά η Έλενα Τερζίογλου
Κλινική Ψυχολόγος

Το πρόβλημα σχετίζεται με τον ύπνο, της σχεδόν 3 χρονών κόρης μου, και πιθανόν αφορά άγχος αποχωρισμού ανάμεσα στα άλλα, που ενώ  αναγνωρίζω (είμαι ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια) η ίδια δεν μπορώ να κατανοήσω την προέλευση, τον λόγω και πως μπορώ να την βοηθήσω.

Να σας δώσω λίγο το ιστορικό. Μέχρι τα δυο περίπου χρόνια κοιμόταν όλο το βράδυ τις περισσότερες φορές και υπήρχαν και φορές που την άφηνα στο κρεββάτι μετά το παραμύθι και  την “τελετουργία” του ύπνου (κυρίως το μεσημέρι αλλά γινόταν και το βράδυ) και κοιμόταν μόνη της.

Από τα δυο και μετά έχει γίνει πολύ δύσκολη, αναφέρει ότι την φοβίζουν διάφορα (“σκιές με δόντια”, ο “παλιατζής” (που μάλλον καμία γιαγιά θα ανάφερε στην προσπάθεια να την κοιμίσει, την φόβιζε και ο μεγαλύτερος ξάδερφος), οι αστραπές που την φόβισαν κάποια φορά και οι βροντές και διάφορα άλλα.  Δεν κοιμάται αν δεν είναι κάποιος στο δωμάτιο μέχρι να την πάρει ο ύπνος.

Κάνει ανήσυχο ύπνο, σχεδόν πάντα 3 ώρες μετά που θα την πάρει ο ύπνος ξυπνάει και μετά κοιμάται πολύ ελαφριά όλο το βράδυ. Το
πρωί κοιμάται πάλι πιο βαθιά. Αν ξυπνήσει έρχεται στο κρεββάτι μας φοβισμένη, και όταν την επιστρέφω στο δωμάτιο εγώ ή ο πατέρας της θέλει να μείνουμε εκεί κοντά της. Αν δεν την πάρει ο ύπνος και φύγουμε,ή αν ξαναξυπνησει φωνάζει κλαίει, αλλά έντρομη, όχι κλάμα χειριστικό.

Φοβάμαι και πιστεύω ότι είναι ένας συνδυασμός αναπτυξιακής φάσης (φοβίες ηλικίας) εξωτερικών παραγόντων (μετακινήσεις 3 φορές τον χρόνο για ένα μήνα περίπου την φορά του πάτερα της) λόγω δουλειάς, αλλά και παγίωση μιας συνήθειας (ξυπνηματος το βράδυ) που δεν μπορεί να αλλάξει.

Από τότε που γεννήθηκε και εγώ και ο πατέρας της είμαστε πολλές ώρες μαζί της, πρώτη φορά την αφήσαμε πριν ένα μήνα περίπου για 3 μέρες με την γιαγιά της την οποία βλέπει και καθημερινά. Εγώ είχα ξεκινήσει να δουλεύω 4 μήνες μετά που γεννήθηκε αλλά πολύ αραιά (μια δυο ώρες το απόγευμα και ανάμεσα στο θηλασμό).

Την θήλασα 7 μήνες, ο θηλασμός διακόπηκε σταδιακά αλλά και λίγο απότομα ταυτόχρονα…και εξηγώ. 6 μηνών όταν ήταν η μικρή πέθανε ο πεθερός μου και χρειάστηκε να την αφήσω 24 ώρες για να ταξιδέψω. Από όταν γύρισα και μετά   φάνηκε να δυσανασχετεί με το γάλα μου σαν να μην της άρεσε σαν να μην ήταν αρκετό. Σιγά σιγά θήλαζε από εμένα λιγότερο, άρχισε και τις κρέμες και φάνηκε να προτιμάει το ξένο. Τοξίνες από τη  στεναχώρια;;; Κάτι άλλο; δεν μπορώ να ξέρω…

Την πιπίλα την απομάκρυνα εγώ γύρω στα 2,5 γιατί φαντάστηκα ότι αυτός ήταν ο λόγος που ξυπνούσε το βράδυ, της έπεφτε η πιπίλα. Το δέχτηκε με ευκολία και χωρίς πολλές αντιρρήσεις και μετά κατά καιρούς αναρωτήθηκε για το που είναι η πιπίλα αλλά χωρίς εντάσεις. Ο ύπνος όμως συνέχισε να είναι ανήσυχος και διακοπτόμενος.

Μεταβατικό αντικείμενο (τύπου αρκουδάκι ή κάποιο ύφασμα) δεν είχε ποτέ. Και αναρωτιέμαι και για αυτό…Το βράδυ όταν ξαπλώσει τα πετάει όλα μακριά δεν θέλει τίποτα στο κρεββάτι της εκ τος από το νερό της.

Γενικά μέσα στην μέρα είναι ένα παιδί χαρούμενο, ζωντανό, κινητικό πολύ ανεξάρτητο, κοινωνικό που τολμάει. Είναι πεισματάρα, θίγεται εύκολα και δεν λειτουργεί καθόλου  με την “φοβέρα”.  Θα κάνει κάτι με τον τρόπο που θέλει όταν το θέλει και  αν της εξηγήσεις ήρεμα και ΘΕΛΕΙ ΕΚΕΙΝΗ να το κάνει.

Έτσι λειτούργησε και με τον έλεγχο σφιγκτήρων.  Ενώ από ενάμιση χρονών είχε πάει στο γιογιό μόνη της κανένα δυο φορές, μετά μεγαλύτερη αρνιόταν πεισματικά όποτε το είχα προτείνει. Η τελευταία προσπάθεια που είχα κάνει ήταν πριν 3 εβδομάδες τώρα με το καλοκαίρι (και σχεδόν 3) της έβγαλα το παμπερς και την είχα με το βρακάκι.  Τα έκανε πάνω της. Όταν της  είπα μετά από αυτό “φαίνεται ότι δεν είσαι έτοιμη, όταν θα είσαι εσύ να μου πεις  μαμά  θα βγάλω βρακάκι από μόνη σου”.  Έτσι και έγινε. Έχει μια εβδομάδα που το έκανε μόνη της.  Τσίσα, κακά στην τουαλέτα.

Το βράδυ σαν να αλλάζει εντελώς! “φοβάμαι κάτι”, “θα έρθει κανένας;” κτλ κτλ. Όλες οι προσπαθείες που έχω κάνει απέτυχαν μέχρι στιγμής.  Αναρωτιέμαι και στεναχωριέμαι για το ότι ο ύπνος της είναι διαταραγμένος αλλά και για την ανησυχία που εκφράζει.  Αναρωτήθηκα μέχρι και για κάποιον οργανικό λόγο που μπορεί να την κάνει να ξυπνάει αν και με το σύνολο της εικόνας περισσότερο για συναισθηματική δυσκολία μου μοιάζει.

Οποιαδήποτε ιδέα, σκέψη ευπρόσδεκτη.

Σας ευχαριστώ

Παναγιώτα Μ., Δωδεκάνησα

Αγαπητή Παναγιώτα,

Σε σχέση με το περιστατικό που αναφέρετε όταν ήταν 6 μηνών ενδεχομένως να σας θύμωσε λίγο η μικρή σας όταν φύγατε από κοντά της όπως πολύ φυσιολογικά συμβαίνει σε εκείνη την ηλικία και να αντέδρασε με αυτό τον τρόπο.

Σε καμία περίπτωση αυτό δεν είχε σχέση με την ποιότητα του γάλακτος σας. Σε οποιαδήποτε συναισθηματική κατάσταση κι αν βρίσκεται η μαμά το γάλα της δεν αλλάζει σύσταση αποτελώντας πάντοτε την καλύτερη τροφή για το μωρό της.

Αλλά και αυτό το γεγονός δεν φαίνεται να ήταν κάτι που δεν μπόρεσε να το διαχειριστεί. Όλοι μας καθημερινά υφιστάμεθα ματαιώσεις που πολλές φορές μας επιβάλλει η πραγματικότητα, δεν υπάρχει ιδανική ανάπτυξη. Το βασικό είναι αυτές οι ματαιώσεις ή οι αποχωρισμοί να είναι μικροί και καλά ανεκτοί από το παιδί.

Όσον αφορά στο μεταβατικό αντικείμενο που αναφέρετε έχω ξαναγράψει στο παρελθόν σχετικά με το θέμα αυτό. Όλα τα παιδιά έχουν ένα μεταβατικό αντικείμενο, αλλά συνήθως ταυτίζεται με το αρκουδάκι ή το σεντονάκι, ενώ μπορεί να είναι οτιδήποτε το μεταβατικό αντικείμενο, ακόμη και μέρος της μητέρας ή η ίδια η μητέρα. Δεν είναι υποχρεωτικό ένα παιδί να κολλήσει σε αυτό ούτε να περάσει μια διακριτή χρονική περίοδος τέτοια ώστε να γίνει αντιληπτό από τους γονείς.

Το πιο βασικό στα μεταβατικά φαινόμενα είναι ότι το παιδί επιλέγει μόνο του αυτό το αντικείμενο και είναι κάτι που μπορεί να το ελέγχει. Με αυτό τον τρόπο περνά στη συμβολική λειτουργία (εφόσον το μεταβατικό αντικείμενο συμβολίζει την μητέρα). Έτσι λοιπόν δεν είναι καθόλου απίθανο να αποτελεί το νερό το μεταβατικό αντικείμενο της κόρης σας.

Όπως την περιγράφετε, φαίνεται να είναι ένα παιδί με έντονη προσωπικότητα το οποίο προσωπικά μόνο θετικά θα μπορούσα να το δω. Σε σχέση με τους φόβους της, ίσως έχετε δίκιο ότι μπορεί να παίζει κάποιο ρόλο το αναπτυξιακό στάδιο που βρίσκεται: ενδεχομένως να προσπαθεί να επεξεργαστεί επιθετικά συναισθήματα δικά της και να την φοβίζει αυτό (όπως όλα τα παιδιά –και τους μεγάλους καμιά φορά!) και σίγουρα θα πρόσθετα και την ύπαρξη οιδιποδειακών φόβων.

Γενικώς πάντως νομίζω ότι είστε πολύ κοντά με το κοριτσάκι σας και κάνετε το καλύτερο δυνατό που μπορείτε και αυτό είναι το πιο σημαντικό.

Η βασική λειτουργία της μαμάς είναι να προσπαθεί κατά το δυνατό να ακούσει τα άγχη του παιδιού της, να τα αντέξει εκείνη (γιατί το παιδί δεν διαθέτει ακόμη ένα επαρκώς ώριμο ψυχικό όργανο για να το κάνει μόνο του) και να τα γυρίσει πίσω σε μια πιο ανεκτή μορφή για εκείνο.

Εγώ προσωπικά δεν ακούω κάτι που να με ανησυχεί σε σχέση με αυτά που περιγράφετε. Ελπίζω να βρείτε χρήσιμες αυτές τις υποθέσεις.

Καλό σας καλοκαίρι!