Απαντά η Έλενα Τερζίογλου
Κλινική Ψυχολόγος

Περιμένουμε το δεύτερο μωρό μας (σε 4 μήνες) και η κόρη μου είναι 14 μηνών. Θέλουμε να την προετοιμάσουμε και να προετοιμαστούμε για την άφιξη του νέου μέλους.

Στην επόμενη εβδομάδα θα την πάμε στο δικό της δωμάτιο (εώς τώρα κοιμόταν στο δικό μας) και μετά από λίγο διάστημα σκεφτόμαστε να αρχίσουμε να της λέμε για το νέο μωρό που θα έρθει. Λίγο που της έχουμε πει δεν φαίνεται να δίνει σημασία.

Πώς θα μπορούσαμε να την προετοιμάσουμε για το νέο αδελφάκι και τι πρέπει να προσέξουμε ώστε το παιδί να μην στρεσαριστεί; Σκεφτόμαστε να της πάρουμε δώρο μια κούκλα-μωρό, το θεωρείτε καλή ιδέα;

Σας ευχαριστώ πολύ
Ευαγγελία Ι., Ιωάννινα

Συγχαρητήρια για την εγκυμοσύνη σας, με το καλό να δεχτείτε το νέο μέλος της οικογένειας!

Σχεδόν όλοι οι γονείς προσπαθούν να προετοιμαστούν για ενδεχόμενες εκδηλώσεις ζήλιας του μεγάλου παιδιού προς το νέο μωρό που θα έρθει. Αυτό είναι σημαντικό γιατί υποδεικνύει μια ευαισθητοποίηση και την αναγνώριση της σημαντικής αλλαγής που συνεπάγεται ο ερχομός ενός νέου μέλους στην οικογένεια. Εντούτοις, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα συναισθήματα δεν μπορούμε να τα αποτρέψουμε παρά μόνο να τα καταλάβουμε.

Όπως έχω αναφέρει και σε προηγούμενο κείμενο, τα συναισθήματα της ζήλιας καταδεικνύουν ότι το παιδί έχει πλέον την ικανότητα να αγαπήσει και αυτό είναι μια σημαντική κατάκτηση στην ανάπτυξη του.

Η ηλικία του παιδιού παίζει σημαντικό ρόλο στην προετοιμασία του για ένα αδελφάκι. Συνήθως τα παιδιά σε αυτή την ηλικία όσο και αν προετοιμαστούν δεν μπορούν να καταλάβουν ακριβώς τι να περιμένουν και συνειδητοποιούν τι συμβαίνει όταν αντικρίζουν το αδελφάκι τους. Τότε μπορεί να υπάρχουν διάφορες αντιδράσεις και συμπεριφορές που διαφοροποιούνται ανάλογα με το δυναμικό του κάθε παιδιού και με την μέχρι τότε ποιότητα της σχέσης με την μητέρα του.

Κάτι που θα πρέπει να λάβετε υπόψη είναι ότι όταν θα γεννήσετε η κόρη σας θα είναι 19 μηνών, δηλαδή εξελικτικά θα βρίσκεται στην φάση της επαναπροσέγγισης.

Πιο αναλυτικά, γύρω στους 18 μήνες ενώ η εξατομίκευση προχωρά ραγδαία και το παιδί εξασκεί τις νέες του ικανότητες, συνειδητοποιεί όλο και περισσότερο την ξεχωριστή του ύπαρξη και επιστρατεύει όλους τους μηχανισμούς για να αντισταθεί και να ακυρώσει αυτή την πραγματική ξεχωριστή ύπαρξη του από τη μητέρα.

Τα παιδιά αυτής της ηλικίας χαρακτηριστικά χρησιμοποιούν τη μητέρα τους ως προέκταση του εαυτού τους -ως άρνηση της επώδυνης συνειδητοποίησης της μη ενότητας με εκείνη (Pine, 1979). Επίσης, το παιδί σταδιακά συνειδητοποιεί ότι τα αντικείμενα αγάπης του (οι γονείς του) είναι ξεχωριστά άτομα με τα δικά τους προσωπικά ενδιαφέροντα.

Πρέπει σταδιακά και με επώδυνο τρόπο να το αποδεχτεί, συχνά μέσω έντονων καβγάδων με τη μητέρα. Έτσι, παρεξηγήσεις μεταξύ μητέρας και παιδιού παρατηρούνται πάντοτε σε αυτή την φάση, ακόμη και στις πιο «φυσιολογικές» περιπτώσεις. Η απαίτηση του παιδιού για τη συνεχή παρουσία της μητέρας φαίνεται αντιφατική. Αυτό είναι το κρίσιμο σημείο που ορίζεται ως «η κρίση της επαναπροσέγγισης» (Mahler et al., 1975).

Ο ερχομός ενός νέου μωρού ίσως να πυροδοτήσει σε μεγαλύτερο βαθμό αυτά τα έντονα συναισθήματα που νοιώθουν τα παιδιά σε αυτή την φάση. Σαφώς, δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι τα πράγματα θα γίνουν έτσι, αλλά τοποθετώντας τα σε ένα εξελικτικό πλαίσιο έχουμε καλύτερη εικόνα του τι αναμένουμε να συμβεί –και τι δεν αναμένουμε.

Έτσι ξέρουμε ότι τα παιδιά σε αυτή την ηλικία αισθάνονται τα πράγματα με την μέγιστη δυνατή ένταση και επιπλέον, η προσοχή τους δεν μπορεί να αποσπαστεί από αυτό που τους απασχολεί. Επίσης, δεν έχουν τον τρόπο να χειριστούν αυτά τα συναισθήματα, ιδιαίτερα τα αρνητικά, και να τα αντιμετωπίσουν και γι’ αυτό τον λόγο παρουσιάζουν προβλήματα συμπεριφοράς.

Παρόλο που το παιδί είναι μικρό ηλικιακά, ασυνείδητα είναι πολύ πιθανό να έχει καταλάβει ότι κάτι διαφορετικό υπάρχει σε σχέση με τη μαμά, δηλαδή με εσάς. Παρατηρήστε πως είναι το παιχνίδι της, αν έχει αλλάξει κάτι. Πολλά νήπια από την ηλικία του ενάμιση έτους και μετά παίζουν την «μαμά και το μωρό» έχοντας ένα αντικείμενο που μπορεί να προσπαθούν να το φροντίσουν.

Μπορείτε λοιπόν να την βοηθήσετε να προβλέψει –όσο είναι δυνατόν να καταλάβει- τι πρόκειται να συμβεί. Είναι καλύτερο όμως να προσπαθήσετε να της εξηγήσετε με λέξεις και ιστορίες –κυκλοφορούν αρκετά εικονογραφημένα βιβλία σχετικά με το θέμα αυτό. Αυτό που έχει σημασία είναι η συμπεριφορά σας και η στάση σας, να μην δημιουργηθεί κάποιο «μυστήριο» –όπως πολύ συχνά συμβαίνει.

Τέλος, σημαντικό ρόλο σε αυτή την διαδικασία παίζει και ο πατέρας καθώς σε εκείνον θα στραφεί το παιδί όταν δυσαρεστηθεί από την μητέρα και την «νέα της ενασχόληση» που του στερεί χρόνο μαζί της.  

Τις ερωτήσεις σας προς τη στήλη “Ρώτα τον Ειδικό“
μπορείτε να τις στέλνετε ΕΔΩ