Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τη Διεθνή Φαρμακευτική Ένωση, «οι φαρμακοποιοί έχουν την δύναμη να βελτιώνουν τα θεραπευτικά αποτελέσματα και την ποιότητα ζωής των ασθενών, και πρέπει να θέσουν τους εαυτούς τους στην πρώτη γραμμή του συστήματος υγείας».

Επεκτείνοντας αυτήν την διαπίστωση, θα μπορούσαμε να προσθέσουμε ότι τα φαρμακεία μπορούν να παίξουν έναν σημαντικό ρόλο στην προαγωγή υγείας, συμπεριλαμβανομένης της διατροφής.

Αντί να περιορίζουν τον ρόλο τους στην διανομή και πώληση τροφίμων και προιόντων, τα φαρμακεία θα μπορούσαν να γίνουν δομές που προστατεύουν την ιδανική διατροφή για βρέφη και μικρά παιδιά, που την προωθούν και την υποστηρίζουν σύμφωνα με τα διεθνή επιστημονικά δεδομένα.

Βασισμένος σε αυτές τις αρχές, ένας Ιταλικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός, ο «Il Melograno», ο οποίος προωθεί πρακτικές γέννας επικεντρωμένες στην οικογένεια από το 1981, έχει πρόσφατα ξεκινήσει την καμπάνια «Πρωτοβουλία για Φιλικά προς τα Βρέφη Φαρμακεία».

Η πρωτοβουλία αυτή πρωτοδιατυπώθηκε το 2007 και παρουσιάστηκε έναν χρόνο αργότερα σε ένα συνέδριο του Φαρμακευτικού Συλλόγου στην Βερόνα σε συνεργασία με τις τοπικές υπηρεσίες υγείας.

Αργότερα τον ίδιο χρόνο, η Πρωτοβουλία συζητήθηκε σε ένα συνέδριο σχετικά με Πρωτοβουλίες για Φιλικές προς τα Βρέφη Κοινότητες, οργανωμένο από την UNICEF στο Μιλάνο.

Η πρώτη επίσημη πιστοποίηση Φιλικού προς τα Βρέφη Φαρμακείου έγινε στην Βερόνα το 2007 και μέχρι το 2009, 17 φαρμακεία έκαναν αίτηση για να γίνουν Φιλικά προς τα Βρέφη, ενώ 63 φαρμακοποιοί έλαβαν ειδική εκπαίδευση βασισμένη σε υλικό του ΠΟΥ/ UNICEF.

Πολλοί άλλοι επαγγελματίες υγείας, όπως και υποστηρικτικές ομάδες μητέρων, συμμετείχαν στις δραστηριότητες.

Η Πρωτοβουλία για φαρμακεία Φιλικά προς τα Βρέφη επεκτείνεται πολύ γρήγορα σε διάφορες πόλεις και περιοχές της Ιταλίας.

Στις 25 Μαρτίου 2010, ένα φαρμακείο στην Βερόνα πιστοποιήθηκε «Φιλικό προς τα Βρέφη» κατά την διάρκεια τελετής στην οποία παραβρέθηκε ο Υπουργός Υγείας της Ιταλίας, ο οποίος επίσημα αποδέχτηκε την πρωτοβουλία.

Η Πρωτοβουλία υποστηρίζεται επίσης από την UNICEF Ιταλίας, τον σύλλογο Παιδιάτρων και το IBFAN της Ιταλίας.

Για να γίνει ένα φαρμακείο Φιλικό προς τα Βρέφη, πρέπει να τηρήσει τα ακόλουθα 9 βήματα:

1. Να διαθέτει ένα γραπτό πρωτόκολλο σχετικά με την διατροφή βρεφών και μικρών παιδιών, σύμφωνο με τις διεθνείς πολιτικές και τον Διεθνή Κώδικα για την Εμπορία Υποκατάστατων Μητρικού Γάλακτος.
2. Να εκπαιδεύει όλο το προσωπικό του στις δεξιότητες που είναι απαραίτητες για την εφαρμογή του πρωτοκόλλου.
3. Να ενημερώνει όλες τις μητέρες για τα οφέλη του μητρικού θηλασμού και για τους κινδύνους της διατροφής με επεξεργασμένο γάλα αγελάδας για βρέφη.
4. Να υποστηρίζει και να ενθαρρύνει όλες τις μητέρες να ξεκινούν και να διατηρούν τον θηλασμό.
5. Να διαθέτει έναν κατάλληλο, διακριτικό χώρο στο φαρμακείο για να νιώθουν άνετα οι μητέρες με τα βρέφη τους και τα παιδιά.
6. Να προωθεί την εικόνα του μητρικού θηλασμού ως το φυσιολογικό και να αποφεύγει εικόνες διατροφής με μπιμπερό.
7. Να πουλάει υποκατάστατα μητρικού γάλακτος μόνο μετά από ειδική ένδειξη και να αποφεύγει οποιαδήποτε προώθηση με εκπτώσεις.
8. Να αγοράζει και να πουλάει τα υποκατάστατα μητρικού γάλακτος στην κανονική τιμή της αγοράς, να αποφεύγει εκπτωτικές καμπάνιες και να απορρίπτει δωρεάν αντικείμενα προς μητέρες που προωθούν τα υποκατάστατα αυτά.
9. Να ενθαρρύνει ενεργά προγράμματα και πρωτοβουλίες στην κοινότητα, φτιάχνοντας δίκτυο με όλους όσους ενδιαφέρονται τοπικά για την προστασία, την προαγωγή και την υποστήριξη του θηλασμού.

Κάθε ένα από τα 9 βήματα έχει μεταξύ ενός και τεσσάρων κριτηρίων για τους αξιολογητές ώστε να ελέγξουν τον βαθμό συμμόρφωσης σε κάθε βήμα.

Πολλά από τα βήματα και τα κριτήρια έχουν βασιστεί σε Πρωτοβουλίες για Φιλικά προς τα Βρέφη Νοσοκομεία και για Φιλικές προς τα Βρέφη Κοινότητες.

Είναι ενδιαφέρον ότι τα βήματα 7 και 8 είναι καινούργια και ειδικά για φαρμακεία. Το βήμα 7 απαιτεί το φαρμακείο να απομακρύνει όλα τα προιόντα που βρίσκονται υπό τον έλεγχο του Διεθνούς Κώδικα από τα ράφια του και να τα τοποθετήσει πίσω από τον ταμείο ή σε ένα ξεχωριστό δωμάτιο, μακριά από την περιοχή εξυπηρέτησης του κοινού.

Επομένως οι πελάτες πρέπει να ρωτήσουν ειδικά για αυτά τα προιόντα και όχι να εκτίθενται σε αυτά θέλουν δεν θέλουν με το που μπαίνουν στο φαρμακείο, και ο εκπαιδευμένος φαρμακοποιός σε αυτό το σημείο ρωτάει τον λόγο που γίνεται η συγκεκριμένη αναζήτηση και βοηθάει την μητέρα να ξεπεράσει τυχόν προβλήματα θηλασμού.

Το βήμα 8 συνεπάγεται ότι το φαρμακείο αρνείται να μετατραπεί σε ενδιάμεσο προώθησης καμπάνιας που σχεδιάζεται από κατασκευαστές τέτοιων προιόντων ώστε να αυξήσουν τις πωλήσεις τους.

Επομένως το φαρμακείο απορρίπτει διαφημίσεις, δωρεάν αντικείμενα με το λογότυπο της εταιρίας, έντυπο υλικό, βίντεο, προσφορές και εκπτώσεις, κουπόνια, και άλλες μορφές προώθησης, αρνείται να τις μεταφέρει στους πελάτες του, και δεν αποδέχεται ειδικές αφίσες ή πίνακες προς επίδειξη σχετικά με προιόντα που εμπίπτουν στον Κώδικα.

Όταν πιστοποιηθούν ως Φιλικά προς τα Βρέφη, τα φαρμακεία δέχονται τακτικά εκτίμηση από εξωτερικούς αξιολογητές που εκτιμούν κατά πόσο συνεχίζουν να συμμορφώνονται στα 9 βήματα.

Εάν αυτή η Πρωτοβουλία επεκταθεί σε όλα τα 17000 φαρμακεία της Ιταλίας, η συχνότητα αποκλειστικού θηλασμού και η διάρκεια θηλασμού θα αυξηθούν σίγουρα προς τα συνιστώμενα επίπεδα.

Και τι γίνεται στην Ελλάδα; 

Μπείτε σε οποιοδήποτε φαρμακείο της γειτονιάς: η έγκυος ή η νέα μητέρα  βομβαρδίζεται μόλις περάσει την πόρτα του φαρμακείου από τεράστια «ποικιλία» πιπιλών, μπιμπερό, γαλάτων «ειδικών» και μη πρώτης βρεφικής ηλικίας, τσαγιών για βρέφη και άλλων τινών.

Νομίζει κανείς -και συχνά δυστυχώς οι γονείς- ότι δεν μπορούν να φέρουν στον κόσμο ένα παιδί χωρίς να αγοράσουν από το φαρμακείο της γειτονιάς τους αρκετά μπιμπερό, πιπίλες, τσάγια και χωρίς να ρωτήσουν τον φαρμακοποιό τους ποιο γάλα από όσα εμφατικά εκτίθενται στην βιτρίνα του είναι «καλύτερο» για το παιδί τους.

Δεδομένου ότι η χώρα μας έχει φαρμακεία σε όποια γωνιά και να κοιτάξεις, το εμπόριο τεχνητής διατροφής των βρεφών διαφημίζεται σε μεγάλο βαθμό μέσα από αυτά. Είναι οι φαρμακοποιοί έμποροι ή λειτουργοί υγείας;

Κάποιοι φαρμακοποιοί θα πουν: «Μα αυτό το κομμάτι είναι από τα βασικά και τακτικά μας έσοδα». Τολμήστε κύριοι.

Το πρώτο φαρμακείο στην Ελλάδα που θα απομακρύνει από την ακτίνα όρασης των γονιών όλες τις πιπίλες τις φόρμουλες και τα μπιμπερό αντικαθιστώντας τα με αφίσες υποστήριξης του μητρικού θηλασμού θα θησαυρίσει: Θα γίνει τόσο μεγάλη διαφήμιση από την κοινότητα των μητέρων που θηλάζουν, στο ίντερνετ και αλλού, που πολύ σύντομα το φαρμακείο θα γεμίσει με θηλάζουσες μητέρες και οικογένειες.

Μπορείτε και λεφτά να βγάλετε και την συνείδησή σας να έχετε ήσυχη ότι υπηρετείτε το συμφέρον της υγείας των παιδιών.

Βιβλιογραφία: 
1. ΙBFAN. Breastfeeding briefs. No 48 – 49, December 2010.
2. Wiedenmayer K et al. Developing pharmacy practice: a focus on patient care. WHO and International Pharmaceutical Federation, Geneva, 2006
3. Delaini P et al. Farmacie e sostegno dell’allattamento materno: un approccio di rete tra operatori sanitari. Dialogo sui farmaci 2009;2:79-804.
www.melograno.org and http://progettofaam.org