Απαντά η Έλενα Τερζίογλου
Κλινική Ψυχολόγος

Γεια σας και ευχαριστούμε για την βοήθεια που μας προσφέρετε.

Έχω δύο αγόρια 3,5 χρονών και ένα κορίτσι 7 μηνών. Η ερώτησή μου αφορά τον ύπνο των αγοριών που ακόμη κοιμούνται στο κρεβάτι μας ενώ είμαι και εγώ μαζί τους για να τους πάρει ο ύπνος. Έτσι και ξυπνήσουν και δεν με δουν εκεί ή θα κλάψουν ή θα έρθουν μόνα τους στο καθιστικό όπου συνήθως θηλάζω την μικρή.

Αυτή η κατάσταση με έχει κουράσει πολύ, καθώς αν η μικρή δεν θέλει να κοιμηθεί την ώρα που πρέπει να κοιμηθούν οι μεγάλοι, μπορεί να προσπαθώ και 2 και 3 ώρες για να κοιμηθούν, αφού η μικρή θέλει να παίξει ή να είναι όρθια αγκαλιά μου, ενώ οι άλλοι να είμαι ξαπλωμένη μαζί τους.

Το κρεβατάκι της μικρής το έχουμε στο δωμάτιό μας. Τώρα πήραμε καινούρια κρεβάτια με σεντόνια και κουβέρτες με παιδικές παραστάσεις για τα μεγάλα, τα βάλαμε στο δωμάτιό τους και έχοντας διαβάσει ένα βιβλίο το “κοιμίσου παιδί μου” (βασίζεται στον συνεχόμενο ύπνο στο δικό τους κρεβάτι με την μέθοδο του ελεγχόμενου κλάματος) είπα να το εφαρμόσω.

Μήπως όμως κάνω κακό αφήνοντας τα να κλαίνε και ενώ η μικρή θα είναι στο δωμάτιό μας (θα την βάλω σε δικό της δωμάτιο σε λίγους μήνες αφού μετακομίσουμε); θα μου προτείνατε κάτι άλλο να κάνω;

Δεν αντέχω να κοιμάμαι στριμωγμένη, τις λίγες ώρες που κοιμάμαι (οι 4 μας σε ένα κρεβάτι), ούτε όμως να κάνω κακό στα αγόρια μου.

Περιμένω με αγωνία την απάντησή σας. Ευχαριστώ εκ των προτέρων.
Σοφία Μ., Θεσσαλονίκη

Σας ζητώ συγγνώμη που καθυστέρησα να σας απαντήσω.

Το θέμα του ύπνου των παιδιών απασχολεί σχεδόν όλους τους γονείς σε κάποια χρονική περίοδο της ανάπτυξης τους. Ο ύπνος είναι μια «μοναχική πράξη» που μπορεί να γίνει πηγή φόβου για το παιδί (οι μορφές που διαγράφονται διαστρεβλωμένες λόγου του σκοταδιού, οι σκιές, τι υπάρχει κάτω από το κρεβάτι, κ.λπ.).

Πολύ συχνά οι γονείς δεν θυμούνται ποτέ τις δικές τους αναμνήσεις από αυτή την ηλικία και σε συνδυασμό με την κούραση της «φορτωμένης» συνήθως ημέρας τους είναι δύσκολο να κατανοήσουν τις «παράλογες» ανησυχίες και φόβους των παιδιών.

Οι φόβοι αυτοί και τα άγχη που τους συνοδεύουν διαφοροποιούνται ανάλογα με το φύλο, την ηλικία και το στάδιο ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης που βρίσκεται το κάθε παιδί.

Επιπλέον, υπάρχουν διάφορες στιγμές και χρονικές περίοδοι όπου το παιδί νοιώθει περισσότερο ευάλωτο και έχει ανάγκη να παλινδρομήσει (δηλαδή να «πισωγυρίσει») σε συμπεριφορές που ανήκουν σε παιδιά μικρότερης ηλικίας.

Αυτό γίνεται είτε όποτε διανύεται μια περίοδος όπου κάποια ενδοψυχική σύγκρουση βρίσκεται στην «πρώτη γραμμή» (για παράδειγμα τα αγόρια σας είναι 3,5 ετών, που σημαίνει ότι βρίσκονται στην φάση του οιδιπόδειου συμπλέγματος) είτε όποτε υπάρχει κάποια αλλαγή στο εξωτερικό περιβάλλον (όπως παραδείγματος χάριν ο ερχομός ενός αδελφού).

Εξάλλου, όταν είναι η ώρα του παιδιού να πάει για ύπνο, υπάρχει εκ των πραγμάτων μια φυσιολογική παλινδρόμηση, καθώς το παιδί θα πρέπει να περάσει από την κατάσταση όπου είναι ενεργό και ξύπνιο στην κατάσταση του ύπνου.

Έτσι βλέπει κανείς ακόμη και τα πιο προσαρμοστικά παιδιά να είναι ανήσυχα, να κλαψουρίζουν, να προσκολλώνται στους γονείς τους και να αποζητούν την προσοχή και την φυσική παρουσία των γονιών τους όπως την είχαν σε μικρότερες ηλικίες.

Σε σχέση με την μέθοδο αντιμετώπισης, καταρχάς υπάρχουν δύο πράγματα που θα ήθελα να σχολιάσω: το ένα έχει να κάνει με το ενδιαφέρον και τις ανησυχίες των νέων γονιών που αφιερώνουν χρόνο και προσπαθούν να μάθουν πράγματα μέσα από τα βιβλία.

Από την μια πλευρά αυτό είναι πολύ θετικό καταδεικνύοντας ότι οι γονείς στις μέρες μας προσπαθούν να ενημερωθούν όσο το δυνατόν πληρέστερα και να ανταποκριθούν όσο καλύτερα μπορούν στις ανάγκες των παιδιών τους και για κάποια θέματα μπορεί όντως να είναι βοηθητικό. Από την άλλη δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ο καθένας μας έχει μια δομή προσωπικότητας κι έναν συγκεκριμένο τρόπο με τον οποίο λειτουργεί και αντιμετωπίζει τα πράγματα.

Αυτός ο τρόπος λειτουργίας που χρωματίζει όλες τις σχέσεις μας είναι –ευτυχώς- σταθερός και σε ένα μεγάλο βαθμό ασυνείδητος, πράγμα που σημαίνει ότι όσα βιβλία και να διαβάσουμε ο τρόπος αυτός δεν θα αλλάξει εφόσον πρόκειται για την προσωπικότητα μας. Πάντα θα αντιμετωπίζουμε τις καταστάσεις αυθόρμητα με τους εσωτερικούς πόρους που διαθέτουμε.

Επίσης, πολλές φορές οι γονείς διαβάζοντας όλα αυτά τα «πρέπει» σε σχέση με την φροντίδα των παιδιών τους πολλές φορές μπορεί να νοιώθουν ότι πρέπει να ανταποκρίνονται άρτια στις ανάγκες των παιδιών τους.

Θα δώσω ένα παράδειγμα για να γίνω πιο κατανοητή: κάποια στιγμή είχαν έρθει να με δουν κάποιοι γονείς με ένα συγκεκριμένο αίτημα. Κατά τις προκαταρκτικές συνεντεύξεις μαζί τους διαπίστωσα ότι η μαμά, ενώ καθημερινά είχε τον πρωταρχικό ρόλο στη φροντίδα του παιδιού της, όταν εκείνο αρρώσταινε την βασική φροντίδα του παιδιού αναλάμβανε ο μπαμπάς, παιδίατρος στο επάγγελμα, ενώ εκείνη παρέμενε σχεδόν αμέτοχη. Ο λόγος ήταν ότι θεωρούσε πως ο άνδρας της θα ήταν ο πιο κατάλληλος σε εκείνες τις φάσεις για την φροντίδα του παιδιού λόγω των γνώσεών του, ενώ εκείνη μπορούσε να κάνει κάποιο λάθος. Δεν θα επεκταθώ περισσότερο στο πως αυτό είχε σχέση με τον λόγο που ήρθαν να με δουν, αυτό που επεσήμανα εγώ τότε -και φαίνεται να «ξεκόλλησε» τα πράγματα- ήταν ότι το παιδί έχει ανάγκη τη μαμά του, μια μαμά που θα έχει επιτυχίες και αποτυχίες, δηλαδή μια μαμά «αρκετά καλή» (Winnicott, 1965). 

Η «αρκετά καλή» μαμά προσαρμόζεται και ανταποκρίνεται στις ανάγκες του μωρού της όπως αυτές τίθενται κάθε φορά από εκείνο χωρίς όμως αυτό να συνιστά μια μηχανική τελειότητα. Ακόμη, είναι σημαντικό να θυμάστε -όπως έχω αναφέρει και σε προηγούμενο κείμενο- ότι ένα βασικό στοιχείο που θα πρέπει όσο το δυνατόν να εξασφαλίζεται στο μεγάλωμα ενός παιδιού είναι η προβλεψιμότητα. Δηλαδή να μπορεί το παιδί να προβλέψει τι θα συμβεί, πράγμα που επιτυγχάνεται μέσα από τον δικό σας σταθερό και συνεπή τρόπο αντίδρασης στις διάφορες καταστάσεις.

Αυτό τον σκοπό επιτελεί και το παραμύθι που λένε οι γονείς στο παιδί πριν πέσει για ύπνο και αυτός είναι και ο λόγος που το παιδί έχει ανάγκη να επαναλαμβάνεται το παραμύθι χωρίς να παραλείπεται ούτε μια λέξη. Διότι αποτελεί έναν χώρο που γνωρίζει λεπτομερώς και που δεν υπάρχουν εκπλήξεις και επομένως, μπορεί να νοιώσει ασφαλές και να αφεθεί να κοιμηθεί.

Τέλος, αυτό που θα πρότεινα είναι τα αγόρια να πάνε σε ένα δικό τους δωμάτιο εφόσον δεν υπάρχει κάποιος λόγος (π.χ. θηλασμός) να κοιμούνται στο δικό σας. Είναι αρκετά μεγάλα ώστε να τους εξηγήσετε με λόγια ότι η κορούλα σας έχει διαφορετικές ανάγκες από εκείνα, ενισχύοντας και τον δικό τους ρόλο ως μεγαλύτερα παιδιά.

Τον πρώτο καιρό μέχρι να προσαρμοστούν στην καινούργια κατάσταση, καλό είναι να πηγαίνετε εσείς στο δωμάτιο τους όταν σας έχουν ανάγκη -ή ο μπαμπάς αν αυτό είναι δυνατό- παρά να έρχονται εκείνα στο δικό σας.

Αν σας ταιριάζει κάποια μέθοδος μπορείτε να την εφαρμόσετε έχοντας κατά νου ότι θα πρέπει να αισθάνεστε καλά με αυτήν και να την πιστεύετε. Είναι πολύ βασικό να είμαστε πάντα ο εαυτός μας και να μην παίζουμε κάποιο ρόλο ώστε τα παιδιά να αρχίσουν να μας μαθαίνουν.

Επίσης, όποια ρουτίνα επιλέξετε να ακολουθείτε, αυτή θα πρέπει να τηρείται με συνέπεια. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει τα πράγματα να γίνουν άκαμπτα, όμως οποιαδήποτε μέθοδος μπαίνει σε εφαρμογή θα πρέπει να την αφήσετε για ένα διάστημα (π.χ. μια εβδομάδα) σε εφαρμογή πριν αποφασίσετε ότι δεν λειτουργεί.

Οπλιστείτε με υπομονή και καλή επιτυχία!

 
 Winnicott, D. (1965). The Maturational Processes and the Facilitating Environment. London: Hogarth Press.