Στην παιδική ηλικία το ύψος και το βάρος αυξάνονται διαρκώς. Η αξιολόγηση λοιπόν της ανάπτυξης του παιδιού αλλά ταυτόχρονα και του κινδύνου υποθρεψίας ή παχυσαρκίας είναι ιδιαίτερα σημαντικά.

Της Σταυρούλας Γαβρίλη MD PhD 
Παιδίατρος Νεογνολόγος, Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα»

Καμπύλες ανάπτυξης

Τη λύση σε αυτό το ζήτημα μας δίνουν οι καμπύλες ανάπτυξης καθώς παρέχουν μια γενικότερη εικόνα αναφορικά με τη φυσική ανάπτυξη του παιδιού.

Στην ουσία οι καμπύλες ανάπτυξης συγκρίνουν το βάρος, το ύψος, την περίμετρο κεφαλής και το δείκτη μάζας σώματος (πρακτικά αδρός δείκτης παχυσαρκίας) με τις μέσες τιμές παιδιών ίδιας ηλικίας και φύλου.

Ο παιδίατρος μέσω της διαχρονικής παρακολούθησης μπορεί να διαγνώσει προβλήματα στην ανάπτυξη του παιδιού (παχυσαρκία – στασιμότητα βάρους), ώστε να μπορεί να επέμβει άμεσα ή σε συνεργασία με άλλα επαγγέλματα υγείας (π.χ. διαιτολόγος).

Στις καμπύλες ανάπτυξης κάθε γραμμή αντιπροσωπεύει μια εκατοστιαία θέση. Για να κατανοήσουμε καλύτερα την φύση και την χρησιμότητα των εκατοστιαίων θέσεων μπορούμε να δώσουμε ένα παράδειγμα: ένα αγόρι που βρίσκεται στην 35η εκατοστιαία θέση ύψους σημαίνει ότι το 35% των αγοριών της ηλικίας του έχει χαμηλότερο ύψος από αυτό και το 65% μεγαλύτερο ύψος.

Αντίστοιχα για το βάρος, την περίμετρο κεφαλής και το δείκτη μάζας σώματος (ο δείκτης μάζας σώματος είναι ένας δείκτης παχυσαρκίας και υπολογίζεται διαιρώντας το βάρος με το τετράγωνο του ύψους) ισχύουν ακριβώς τα ίδια.

Η αξιολόγηση των καμπύλων ανάπτυξης

Η αξιολόγηση των καμπύλων ανάπτυξης είναι μια σύνθετη διαδικασία. Ένα παιδί που βρίσκεται στην 25η θέση για το ύψος, δε σημαίνει ότι δεν αναπτύσσεται φυσιολογικά, αντιθέτως είναι απολύτως φυσιολογικό ενώ στην αξιολόγηση σημαντικός παράγοντας είναι και το ύψος των γονέων.

Αυτό που πρέπει να μας προβληματίσει είναι οι ακραίες τιμές ή όταν παρατηρούμε σε βάθος χρόνου ένα παιδί να «χάνει καμπύλες» δηλαδή αν στα 5 του χρόνια είναι στην 75η καμπύλη ύψους και στα 6 του χρόνια να είναι στην 45η.

Ως ακραίες τιμές θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε:

   Για το ύψος:

Κάτω από τη 10η εκατοστιαία θέση. Τιμές κάτω από αυτήν υποδεικνύουν μη ικανοποιητική ή καθυστέρηση της ανάπτυξης του παιδιού, ενώ κάτω από την 5η εκατοστιαία θέση θεωρείται πολύ χαμηλού ύψους. Αντίστοιχα αν βρίσκεται πάνω από την 90η, θεωρείται πολύ ψηλό. Το αυξημένο ύψος για την ηλικία του παιδιού σπάνια αποτελεί πρόβλημα εκτός αν είναι υπερβολικό και υποκρύπτει ενδοκρινολογικές ανωμαλίες.

   Για το βάρος:

Κάτω από τη 10η εκατοστιαία θέση θεωρείται πολύ χαμηλό, ενώ όταν βρίσκεται πάνω από την 90η ή την 95η εκατοστιαία θέση θεωρείται αυξημένο και πολύ αυξημένο, αντίστοιχα. Ωστόσο, το βάρος αξιολογείται πάντα συναρτήσει του ύψους, δηλαδή ένα παιδί που είναι στην 90η εκατοστιαία θέση ύψους και στην 90η εκατοστιαία θέση βάρους είναι απολύτως φυσιολογικό.

   Για το Δείκτη Μάζας Σώματος:

Ακραίες τιμές θεωρούνται μικρότερες της 10ης και μεγαλύτερες της 90ης εκατοστιαίας θέσης. Τιμές κάτω από τη 10η εκατοστιαία θέση υποδηλώνουν ότι το παιδί είναι λιποβαρές ενώ τιμές πάνω από την 90η υποδηλώνουν υπέρβαρο παιδί, δηλαδή με αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξει παχυσαρκία ενώ πάνω από την 95η υποδεικνύουν παχυσαρκία.

Υπάρχουν διάφορες καμπύλες ανάπτυξης διαθέσιμες για τα παιδιά ανάλογα τον πληθυσμό. Πολύ αξιόπιστες σύγχρονες καμπύλες ανάπτυξης θεωρούνται του παγκόσμιου οργανισμού υγείας (WHO) οι οποίες είναι και δωρεάν διαθέσιμες ως λογισμικό στην ιστοσελίδα του οργανισμού www.who.int/childgrowth/software/en/  και www.who.int/growthref/tools/en/  για μικρότερα και μεγαλύτερα παιδιά.

Αξίζει να σημειωθεί ότι για τη σωστή αξιολόγηση των καμπύλων ανάπτυξης, βασική προϋπόθεση είναι η προσεκτική και ακριβής μέτρηση του ύψους και του βάρους, καθώς μικρά λάθη μπορεί να δώσουν σημαντικές αποκλίσεις και εσφαλμένα αποτελέσματα.

Οι καμπύλες ανάπτυξης λοιπόν είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για την αξιολόγηση της θρέψης και ανάπτυξης των παιδιών. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε για οποιαδήποτε αμφιβολία  να συμβουλευόμαστε τον παιδίατρο ή το διαιτολόγο μας.

Διαβάστε επίσης:

1. Προβλήματα με το υπάρχον βιβλιάριο υγείας του παιδιού. Πλεονεκτήματα του νέου
2. Τα πρότυπα ανάπτυξης παιδιού του ΠΟΥ υιοθετούνται παντού εκτός από την Ελλάδα
3. To ζύγισμα των βρεφών ως εμπόδιο στο μητρικό θηλασμό