Απαντά η Μαρία Κουφονικολάκου
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια

Η κόρη μου είναι δυόμισι χρονών και λίγο καιρό πριν την έλευση του μικρότερου αδερφού της (είναι η δεύτερη στη σειρά και ο πρώτος είναι τεσσάρων) άρχισε να τραβάει τις παρανυχίδες από τον ένα αντίχειρα, έπειτα να τρώει το ίδιο δάχτυλο, να το ξύνει, με αποτέλεσμα να μολυνθεί και να χάσει το νύχι.

Υπάρχει κάποιος τρόπος να σταματήσει, αφού κοντεύει να της γίνει συνήθεια; Τι μπορούμε να κάνουμε οι γονείς αν έχει άγχος ή νιώθει παραμελημένη;
Μαρία Π. Χαλάνδρι

Αγαπητή Μαρία

με το καλό να έρθει και το τρίτο σας παιδάκι! Εύχομαι σε όλους σας δύναμη και αγάπη.

Η συνήθεια της κόρης σας φαίνεται να είναι όντως σημάδι στρες.

Το παιδί βιώνει άγχος για λόγους που δεν είμαι σε θέση από δω να καταλάβω και να μιλήσω γι αυτούς αναλόγως. Πιθανότατα ένας απ΄αυτούς τους λόγους να είναι και η επικείμενη άφιξη του μικρού της αδελφού.

Από τη δουλειά μου με τα παιδιά, έχω παρατηρήσει, ότι, κάποιες φορές, κάποια παιδιά, όταν αισθάνονται άγχος, καταφεύγουν στο πιπίλισμα ή το μασούλημα μελών τους π.χ. δάχτυλο, χέρι ακόμα και πόδι.

Αυτή η “λύση” παρατηρείται συνήθως σ΄αυτές τις ηλικίες, όπως της κόρης σας και έχει διαφορά από το σκάλισμα π.χ. στα σπυράκια που κάνουν μερικά παιδιά ή το πείραγμα μιας πληγής. Αυτά τα τελευταία, μπορεί να αποδοθούν στην ανάγκη της “διερεύνησης του σώματος και των λειτουργιών του” και στη φυσική περιέργεια του παιδιού.

Αν δεν υπήρχε το πρόβλημα της μόλυνσης, και πιπιλούσε απλώς το δάχτυλό της, θα έλεγα να μην ενοχλείτε το παιδί με παρατηρήσεις και γενικά να μην του επισημαίνετε καθόλου το θέμα.
Στο κάτω-κάτω, το δάχτυλο είναι δικό της!

Επειδή όμως φαίνεται να έχει εξελιχθεί σε μία κατάσταση επικίνδυνη για το παιδί, πρέπει τελικά οι γονείς να προσπαθήσουν να τροποποιήσουν τη συγκεκριμένη συμπεριφορά.

Να έχετε πάντα υπόψη σας ότι, όλα αυτά, για τα οποία μιλώ από δω, είναι γενικές απόψεις, που βασίζονται σε βασικές, ως επί το πλείστον, θεωρίες. Δεν έχω όμως τρόπο να γνωρίζω το κλίμα στην οικογένεια, τα δυναμικά μεταξύ των μελών ή τον τρόπο διαπαιδαγώγησης που χρησιμοποιείτε.

Πέρα απ΄αυτά, το κάθε παιδί είναι εντελώς ξεχωριστό και άρα η συμπεριφορά μας (αλλά και τα συναισθήματα μας) είναι επίσης ξεχωριστά…

Θα πρέπει λοιπόν κι εσείς με τη σειρά σας, να χρησιμοποιήσετε τα γραφόμενα, περισσότερο σαν αφορμή για σκέψη και κατανόηση του παιδιού σας (και πιθανόν για περαιτέρω διερεύνηση), παρά σαν “τυφλοσούρτη” ή σαν οδηγίες χρήσης.

Αυτό που θα πρότεινα, είναι να δοκιμάσετε μία “μεταφορά” της έκφρασης του άγχους της από το δάχτυλο σ΄ένα άλλο αντικείμενο ή μέλος του σώματος.

Μπορείτε να ξεκινήσετε, προτείνοντας στο παιδί κάθε φορά που νιώθει την ανάγκη να “σκαλίσει” τον αντίχειρά του, να πιάνει για παράδειγμα και να τρίβει… το αυτάκι του! (ή κάποιο άλλο αντικείμενο που θα βρείτε εσείς, ένα κουκλάκι ή να δαγκώνει ένα καπάκι από μαρκαδόρο ακόμα!)

Μιλήστε στο παιδί για τον καινούργιο “διακανονισμό” καθίζοντάς το στην αγκαλιά σας, μιλώντας του τρυφερά και εξηγώντας του τα βήματα της προσπάθειας αλλά και την αιτία της πρότασής σας με απλά λόγια.

Μην κάνετε τη συζήτηση αυτή “παρεμπιπτόντως”. Κάποια στιγμή που θα έχετε χρόνο και που το παιδί θα είναι σε θέση να σας παρακολουθήσει, ξεκινήστε: “έλα να συζητήσουμε”. Δεν είναι ανάγκη να περιμένετε να το κάνει πάλι, και με αφορμή αυτό, να του προτείνετε τη νέα τάξη πραγμάτων.

Πείτε του ότι καταλαβαίνετε, ότι θα του είναι δύσκολο να αφήσει ήσυχο το δάχτυλο αλλά ότι θα πρέπει να προσπαθήσει.

Προσπαθήστε να μην το φορτώσετε με βάρη του τύπου “η μαμά θα φοβάται μην πάθεις κακό”, “μη στενοχωρείς τη μανούλα” ή “ο μπαμπάς θυμώνει μ΄αυτά που κάνεις”. Φράσεις σαν κι αυτές, μπορούν να δημιουργήσουν ακόμα περισσότερο άγχος στο παιδί.
Θέλω εδώ να ξανατονίσω, ότι τα παιδιά καταλαβαίνουν πολύ καλά αυτά που τους λένε οι γονείς τους, αρκεί να ειπωθούν με απλά λόγια. Μην ανησυχήσετε λοιπόν καθόλου, μήπως δε σας καταλάβει!

Επιβραβεύστε τη, κάθε φορά που βλέπετε να εφαρμόζει την πρότασή σας: “είμαι πολύ περήφανη για σένα που τα καταφέρνεις – μπράβο”, κι απομακρύνετε απαλά το χεράκι της, χωρίς να το κάνετε μεγάλο θέμα και χωρίς φωνές, όταν ξεχνιέται και το ξανακάνει.

Αν πιστεύετε, ότι το άγχος της συνδέεται με τον ερχομό του αδελφού της, μιλήστε της γι αυτό το θέμα. Μη φοβάστε ότι δε θα σας καταλάβει – τα παιδιά καταλαβαίνουν τα πάντα, ειδικά όταν τους μιλάει η μαμά τους.

Διαβεβαιώστε την για την αγάπη σας και εξηγήστε της ότι αυτόν το καιρό, λόγω των αυξημένων φροντίδων που χρειάζεται ένα μικρό μωράκι, μπορεί να της φαίνεται ότι δεν ασχολείστε και τόσο μαζί της αλλά ότι, αυτό δε σημαίνει ότι πάψατε να την αγαπάτε.

Είμαι σίγουρη, ότι εσείς μπορείτε να βρείτε καλύτερα τα λόγια που θα ακουμπήσουν στην καρδιά του δικού σας παιδιού…

Καλή επιτυχία!