Ο τέλειος μαστός είναι ένας σύνθετος κυψελοειδής αδένας αποτελούμενος από 15 – 20 κύριους εκφορητικούς πόρους με πολλαπλές διακλαδώσεις οι οποίες καταλήγουν σε λόβια και διακρίνεται σε εκκριτικό και εκφορητικό μέρος .
Το εκκριτικό σκέλος αποτελείται από αδενοκυψέλες οι οποίες σχηματίζουν λόβια και ανά 10 – 100 λόβια σχηματίζουν ένα λοβό.
Κάθε λόβιο εκβάλλει με τον εκφορητικό του πόρο στους ενδολοβιακούς πόρους και αυτοί συνενούμενοι στους εξωλοβιακούς πόρους . Αυτοί με τη σειρά τους σχηματίζουν τους μεσολοβιακούς και τελικά συνενούμενοι τους κύριους εκφορητικούς ή «γαλακτοφόρους» πόρους οι οποίοι πριν εκβάλλουν στη θηλή σχηματίζουν τον «γαλακτοφόρο κόλπο».
Οι πόροι αυτοί αποτελούν το εκφορητικό σκέλος των μαστών. Τα λόβια με τους ενδολοβιακούς και τους εξωλοβιακούς τους πόρους σχηματίζουν τις «πορολοβιακές» μονάδες που είναι οι βασικές λειτουργικές μονάδες του μαστού.
Κατά την ανάπτυξη του μαστού οι αρχέγονοι πόροι καταλήγουν στις «τελικές βλάστες» ( Terminal End Buds – TEB ) οι οποίες βρίθουν από αρχέγονα αδιαφοροποίητα κύτταρα (stem cells).
Από τα σημεία αυτά (TEB) δια διχοτομήσεων και επιμηκύνσεων των αρχέγονων πόρων σχηματίζεται το δίκτυο των γαλακτοφόρων πόρων οι οποίοι καταλήγουν στις κυψελιδικές ή «βοτρυοειδείς βλάστες» (Alveolar Buds, AB) οι οποίες καλύπτονται από αδιαφοροποίητο επιθήλιο.
Από τις βλάστες αυτές υπό την επίδραση των στεροειδών ορμονών σχηματίζονται τα λόβια σε διάστημα μεγαλύτερο των δύο ετών από την εμμηναρχή αν και η πλήρης ωρίμανση απαιτεί μεγαλύτερο διάστημα και τη συνεργητική δράση των ορμονών της κύησης ( της β – hCG, της προλακτίνης κλπ.).
Στη διάρκεια του γεννητικού κύκλου το φυσιολογικό επιθήλιο του μαστού υφίσταται κυκλικές εναλλαγές ( συμπεριλαμβανομένης της σύνθεσης του DNA του ) υπό την επίδραση των ωοθηκικών ορμονών.
Κατά τις κυκλικές καταμήνιες αυτές μεταβολές (πολλαπλασιασμός – απόπτωση) το επιθήλιο δεν επανέρχεται ακριβώς στην προτέρα του κατάσταση αλλά με κάθε κύκλο επέρχεται πολλαπλασιασμός των επιθηλιακών κυττάρων και μικρή περαιτέρω ανάπτυξη του μαζικού αδένα.
Ειδικότερα στην παραγωγική φάση του κύκλου η πορολοβιακή μονάδα αποτελείται από την «βασική μεμβράνη» η οποία καλύπτεται εν μέρει από μυοεπιθηλιακά κύτταρα και ένα στοίχο επιθηλιακών κυττάρων (κυβοειδών ή χαμηλών κυλινδρικών με ωοειδείς πυρήνες) και με 0 – 0,5 μιτώσεις ανά λόβιο (λόβια τύπου 1).
Στην εκκριτική φάση του κύκλου η πορολοβιακή μονάδα διογκώνεται λόγω αύξησης του αριθμού και του μεγέθους των αδενοκυψελών ενώ στα επιθηλιακά της κύτταρα παρατηρούνται 1 – 1,5 μιτώσεις ανά λόβιο. Στην αιμορροϊκή φάση στα επιθηλιακά κύτταρα δεν παρατηρούνται μιτώσεις ενώ μερικά από αυτά αποπίπτουν .
Επίκουρος Καθηγητής,
Συντακτική ομάδα mitrikosthilasmos.com
