Θηλασμός και γνωσιακή λειτουργία: μπορεί το IQ να κορυφώσει την αλλαγή;

Θηλασμός και γνωσιακή λειτουργία: μπορεί το IQ να κορυφώσει την αλλαγή;

 Let’s get on with it!

Στον αναπτυγμένο κόσμο, όπου τα οφέλη του μητρικού θηλασμού δεν μετρώνται με όρους ζωής και θανάτου ή σοβαρής νοσηρότητας, έχει υπάρξει η ερώτηση ποια οφέλη του θηλασμού μπορούν να παρακινήσουν τις μητέρες να τον ξεκινήσουν και διατηρήσουν, σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής.


Μετάφραση: Στέλιος Παπαβέντσης
Παιδίατρος, MRCPCH, DCH, IBCLC | www.pediatros-thes.gr

(Το κείμενο είναι μετάφραση Editorial στο περιοδικό JAMA τον Ιούλιο 2013, γραμμένο από τον καθηγητή στις ΗΠΑ Δημήτρη Χρηστάκη)

Η μείωση των γαστρεντερίτιδων, των ωτίτιδων και της ατοπικής δερματίτιδας υποστηρίζεται από ισχυρή επιστημονική βάση. Ενώ αυτά είναι σημαντικά και επιθυμητά αποτελέσματα, κανένα από αυτά δεν έχουν δραματικές επιπτώσεις δημόσιας υγείας, ιδιαίτερα μετά την πρώιμη παιδική ηλικία.

Από την άλλη μεριά, η σύνδεση ανάμεσα στον θηλασμό και την γνωστική λειτουργία έχει σημασία εφ’ όρου ζωής και μεγάλου εύρους.

Κατά πόσο υπάρχει αιτιολογική σύνδεση ανάμεσα στα δύο είναι αντικείμενο διχογνωμίας από καιρό, εν μέρει γιατί οι περισσότερες έως τώρα έρευνες είναι έρευνες παρατήρησης και δεν λαμβάνουν υπόψη τους τον παράγοντα του δείκτη νοημοσύνης της μητέρας.

Με δεδομένη την γνωστή συσχέτιση της ακαδημαϊκής επιτυχίας ή νοημοσύνης και του θηλασμού, η αποτυχία του ελέγχου για τον παράγοντα της νοημοσύνης της μητέρας μπορεί να προκαλέσει σύγχυση στα αποτελέσματα των ερευνών στα βρέφη.

Η προοπτική έρευνα των Bedford (1) που δημοσιεύεται αυτόν τον μήνα στο περιοδικό JAMA Pediatrics, παρότι παρατήρησης, έχει πολλά αξιοσημείωτα δυνατά σημεία, ελέγχοντας για την νοημοσύνη της μητέρας, όπως και για παράγοντες του σπιτικού περιβάλλοντος του παιδιού που μπορεί να προάγουν την νοητική ανάπτυξη.

Θεωρώντας ότι αυτά τα ευρήματα είναι ισχυρά, ποιες είναι οι επιπτώσεις τους στην δημόσια υγεία;

Οι ερευνητές συμπεραίνουν ένα όφελος στο IQ στην ηλικία των 7 ετών  από τον μητρικό θηλασμό στο ύψος των 0.35 μονάδων ανά επιπλέον μήνα θηλασμού για την κλίμακα της ομιλίας και των 0.29 μονάδων για τις υπόλοιπες.

Αν το θέσουμε διαφορετικά, ο θηλασμός ενός βρέφους σε όλο το πρώτο έτος της ζωής αναμένεται να αυξάνει τον δείκτη νοημοσύνης του κατά 4 μονάδες ή κατά το ένα τρίτο στάνταρ απόκλισης.

Ενώ άλλοι μπορεί να κριτικάρουν για το μέγεθος αυτής της επίδρασης –εγώ όχι-, θα πρέπει να το θέσουμε σε ένα πλαίσιο από γενιά σε γενιά ώστε να το εκτιμήσουμε πλήρως. Το να έχεις μια μητέρα που θήλασε αυξάνει τις πιθανότητες ότι η ίδια γυναίκα θα θηλάσει και τα παιδιά της.

Χωρίς να σταθούμε στο γεγονός αν οι επιδράσεις στην συχνότητα θηλασμού στον πληθυσμό είναι αθροιστικές ή ακόμα και πολλαπλασιαστικές, είναι ξεκάθαρο ότι ένας φαύλος κύκλος μπορεί να δημιουργείται στον οποίο η έλλειψη θηλασμού επιφέρει χαμηλότερο IQ, το οποίο με την σειρά του επιφέρει χαμηλότερη κοινωνικο-οικονομική κατάσταση και επομένως μειώνει την πιθανότητα θηλασμού για την επόμενη γενιά και πάει λέγοντας.

Με δεδομένη την σύνδεση του IQ με ακαδημαϊκή επιτυχία και μειωμένο αναλφαβητισμό, αυτές οι επιδράσεις αρχίζουν να έχουν επιπτώσεις πραγματικές τόσο για συγκεκριμένα άτομα όσο και για την κοινωνία συνολικά.

Φυσικά, το αντίστροφο θα ήταν επίσης αληθές: μέσα από διαδοχικές γενιές, ο μητρικός θηλασμός θα αναμένεται να αυξήσει το IQ, το οποίο με την σειρά του θα αυξάνει το κοινωνικο-οικονομικό στάτους και παράλληλα θα αυξάνει την πιθανότητα θηλασμού των επόμενων γενιών, δημιουργώντας έτσι έναν θετικό κύκλο που επιτυγχάνει άνοδο, έξοδο από την φτώχεια.

Αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι και οι περισσότεροι οργανισμοί έχουν ήδη πειστεί ότι ο μητρικός θηλασμός είναι ένας σημαντικός στόχος, επομένως τι προσφέρει επιπλέον αυτή η μελέτη;

Είναι πιθανό ότι η γνωστική ικανότητα (και όσα προκύπτουν από αυτήν, δηλαδή εκπαιδευτική επιτυχία, υψηλότερο εισόδημα κατά την διάρκεια της ζωής κλπ) μπορεί να είναι πιο ισχυρό κίνητρο για θηλασμό από ό,τι ο μειωμένος κίνδυνος για ωτίτιδα, διάρροια και έκζεμα.

Ωστόσο, το πρόβλημα σήμερα δεν είναι τόσο ότι οι γυναίκες δεν ξεκινούν τον μητρικό θηλασμό, αλλά ότι δεν τον διατηρούν. Στις ΗΠΑ, περίπου 70% των μητέρων ξεκινούν να θηλάζουν, αλλά μόνο 35% συνεχίζουν να θηλάζουν στους 6 μήνες.

Η μη διατηρησιμότητα υποδεικνύει ότι χρειάζονται άλλες δομικές αλλαγές που να στηρίζουν τις νέες μητέρες σε αυτήν την προσπάθεια που αξίζει. Το να επαναλαμβάνεις απλά την σπουδαιότητα του θηλασμού είναι ξεκάθαρο κάτι όχι αρκετό. Ούτε ένα απλό κάλεσμα σε δράση αρκεί, αλλά απαιτούνται πραγματικές δράσεις.

Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το παράδειγμα του μολύβδου και της υγείας των παιδιών ως παράδειγμα. Το μέγεθος της επίπτωσης του μη θηλασμού στο IQ των παιδιών είναι συγκρίσιμο με τις διαφορές που αποδίδονται σε μια αύξηση 10μg/ dl στις συγκεντρώσεις μολύβδου στο αίμα.

Η κίνηση για την μείωση της έκθεσης των παιδιών στον μόλυβδο είχε πολλή δουλειά από πίσω της. Η βενζίνη μετατράπηκε σε αμόλυβδη με υποχρεωτικό νόμο. Πανεθνικές ανακοινώσεις δημόσιας υγείας ξεκίνησαν. Η εξέταση όλων των παιδιών με εξέταση αίματος για μόλυβδο έγινε ρουτίνα – σχεδόν υποχρεωτική – κατά την διάρκεια επισκέψεων ρουτίνας σε παιδιάτρους. Υπηρεσίες τσέκαραν όλα τα σπίτια για πηγές μολύβδου. Αυτές οι δράσεις είχαν ως αποτέλεσμα ταχεία και δραματική μείωση στα πληθυσμιακά επίπεδα αίματος σε μόλυβδο στις δεκαετίες του 70 και του ’80.

Μια ανάλογη μεγάλης κλίμακας, σθεναρή και επίμονη προσπάθεια απαιτείται για να παρέχει την δομή για υποστήριξη του θηλασμού σε όλα τα επίπεδα.

  • Πρώτον, όλα τα νεογέννητα πρέπει να έχουν δωρεάν επισκέψεις μετά την γέννηση από κατάλληλους επαγγελματίες υγείας. 
  • Δεύτερον, με τον ίδιο τρόπο που τα Φιλικά προς τα Βρέφη νοσοκομεία αποδείχθηκαν να αυξάνουν την συχνότητα έναρξης θηλασμού, πρέπει να πιστοποιηθούν φιλικές προς τα βρέφη υπηρεσίες στην κοινότητα για να βοηθήσουν στην διατήρησή του. 
  • Τρίτον, τα θήλαστρα θα πρέπει να καλύπτονται από την ασφάλιση των οικογενειών. Επιπλέον, τα περιβάλλοντα εργασίας πρέπει να παρέχουν χώρο και χρόνο στις μητέρες για να τα χρησιμοποιούν στην δουλειά. 
  • Τέταρτον, ο θηλασμός σε δημόσιο χώρο εκτός σπιτιού πρέπει να αποστιγματιστεί. Έξυπνες εκστρατείες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και υψηλής ποιότητας ανακοινώσεις δημόσιας υγείας μπορούν να βοηθήσουν σε αυτό. 

Όπως έγινε με τον μόλυβδο, κάποια από αυτά τα μέτρα θα απαιτήσουν νομοθετική δράση. Ας επιτρέψουμε η νοητική λειτουργία των παιδιών μας να γίνει η δύναμη που βαραίνει την ζυγαριά και αλλάζει την ισορροπία, και ας προχωρήσουμε να το κάνουμε.

Βιβλιογραφική αναφορά: http://archpedi.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=1720224Belfort MB, Rifas-Shiman SL, Kleinman KP, et al. Infant Feeding and Childhood Cognition at Ages 3 and 7 Years: Effects of Breastfeeding Duration and Exclusivity. JAMA Pediatr. 2013;():-. doi:10.1001/jamapediatrics.2013.455.

Δημοσίευση: 02/08/2013

Σχετικά άρθρα:

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *