Πρόκληση τοκετού ονομάζεται κάθε προσπάθεια έναρξης τοκετού με τεχνητό τρόπο. Πρόκειται για µια ιατρική παρέµβαση που καταγράφεται στην εµπειρία του τοκετού που βιώνει κάθε επίτοκος. Υπολογίζεται ότι περίπου το 1/5 των εγκύων θα χρειασθεί να υποβληθούν σε πρόκληση τοκετού.
Η απόφαση για πρόκληση τοκετού λαµβάνεται κατά κύριο λόγο στις περιπτώσεις εκείνες όπου θεωρείται πως η τελική έκβαση και το περιγεννητικό αποτέλεσµα θα είναι καλύτερο εάν η κύηση περατωθεί και όχι εάν αφεθεί να ακολουθήσει τη φυσική της πορεία.
Η πρόκληση τοκετού θεωρείται πως συνδέεται σε µεγαλύτερο ποσοστό µε εφαρµογή επισκληριδίου αναλγησίας και µεθόδων υποβοηθούµενου κολπικού τοκετού. Η πρόκληση τοκετού μπορεί να αποβεί λιγότερο αποτελεσµατική και γενικότερα περισσότερο επώδυνη απ’ ότι η διαδικασία του αυτόµατου φυσιολογικού τοκετού.
Πότε και πού πρέπει να γίνεται πρόκληση τοκετού;
Η πρόκληση τοκετού πρέπει να λαµβάνει χώρα σε οργανωµένα µαιευτικά κέντρα, όπου είναι διαθέσιµα τα κατάλληλα µέσα παρακολούθησης (µπορεί να απαιτηθεί συνεχής καρδιοτοκογραφική παρακολούθηση) αλλά και αντιµετώπισης των δυνητικών επιπλοκών της διαδικασίας (όπως ανάγκη επείγουσας καισαρικής τοµής).
Σε γενικές γραμμές η πρόκληση τοκετού συστήνεται όταν προκύπτει όφελος για την υγεία της μητέρας ή και του παιδιού. Ο Μαιευτήρας-Γυναικολόγος οφείλει να ενηµερώσει την επίτοκο, σε περίπτωση απόφασης για πρόκληση τοκετού, σχετικά µε τους σχετιζοµένους κινδύνους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά την περίοδο 2004-2005 το 19.8% επί του συνόλου των τοκετών στο Ηνωµένο Βασίλειο προέκυψε µετά από πρόκληση. Επιπρόσθετα, σε λιγότερο από τα δυο τρίτα των περιπτώσεων όπου αποφασίσθηκε πρόκληση τοκετού, επετεύχθη φυσιολογικός κολπικός τοκετός. Στο 15% των περιπτώσεων απαιτήθηκε υποβοηθούµενος κολπικός τοκετός, ενώ στο 22% επείγουσα καισαρική τοµή.
Οι πιο συχνές αιτίες πραγματοποίησης πρόκλησης τοκετού είναι:
- Συμπλήρωση της 41ης εβδομάδας κύησης (παράταση κύησης).
- «Τα νερά έχουν σπάσει» για αρκετές ώρες, χωρίς να υπάρχουν όμως ωδίνες της μήτρας (συσπάσεις) ή άλλα σημεία που δείχνουν έναρξη τοκετού. Η πρόκληση πραγματοποιείται στην περίπτωση αυτή όταν συμπληρωθούν 24 ώρες από το «σπάσιμο των νερών» και έχει συμπληρωθεί η 34η εβδομάδα κύησης.
- Η έγκυος έχει παθήσεις που επιβάλουν την επίσπευση του τοκετού, όπως διαβήτης ή υψηλή αρτηριακή πίεση.
- Υπάρχουν ενδείξεις εμβρυικής δυσφορίας που επιβάλλουν τον τοκετό.
Υπογραµµίζεται ότι η πρόκληση τοκετού δε θα πρέπει να υιοθετηθεί ως μέθοδος ρουτίνας µε βάση µόνον την επιθυµία της επιτόκου. Παρόλα αυτά και σε συνδυασµό µε ιδιαίτερες κοινωνικές καταστάσεις, η επιθυµία της επιτόκου µπορεί να αποτελέσει ένδειξη προς πρόκληση τοκετού σε ηλικία κυήσεως όχι µικρότερη των 40 εβδοµάδων.
Κίνδυνοι – στοιχεία που πρέπει να γνωρίζετε:
- Πρόκληση τοκετού για λόγους εκτός της παράτασης κύησης μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα Καισαρικής Τομής.
- Γυναίκες που ακολουθούν πρόκληση τοκετού έχουν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν αυξημένη απώλεια αίματος μετά τον τοκετό.
- Η πρόκληση τοκετού μπορεί να διαρκέσει και πάνω από μια ημέρα.
Η διεξοδική ενηµέρωση του ζευγαριού, η συζήτηση και η από κοινού λήψη αποφάσεων προ µιας ενδεχόµενης πρόκλησης τοκετού, αποτελεί υποχρέωση του Μαιευτήρα-Γυναικολόγου. Είναι σαφές, ότι η επίτοκος θα πρέπει να είναι ενήµερη για τα ποσοστά αποτυχίας της ιατρικής αυτής παρέµβασης και για τις εναλλακτικές λύσεις που ενδεχοµένως θα απαιτηθούν κατά την εξέλιξη της διαδικασίας, όπως καισαρική τοµή. Πάντοτε, βέβαια, η ενηµέρωση πρέπει να είναι εξατοµικευµένη µε βάση τα ευρήµατα από την κλινική εξέταση και τον προσδιορισµό του Bishop score. Επιπρόσθετα, καταστάσεις ιδιαίτερες για κάθε γυναίκα δύνανται να µεταβάλλουν τις αποφάσεις, όπως και η επείγουσα ή µη ένδειξη µε βάση την οποία αποφασίζεται η περάτωση της κυήσεως.
Τι γίνεται αν η επίτοκος αρνηθεί την πρόκληση τοκετού;
Εάν µετά από κατάλληλη ενηµέρωση, η ευρισκόµενη στη δεδοµένη ηλικία κυήσεως επίτοκος αρνηθεί να ακολουθήσει τη διαδικασία της πρόκλησης τοκετού, η απόφασή της αυτή θα πρέπει να αντιµετωπισθεί µε σεβασµό. Ο Μαιευτήρας-Γυναικολόγος και οι επαγγελµατίες υγείας, γενικότερα, πρέπει να συζητήσουν µαζί της για την περαιτέρω φροντίδα της. Μετά τις 42 εβδοµάδες κυήσεως, γυναίκες που αρνούνται πρόκληση τοκετού πρέπει να παρακολουθούνται περισσότερο στενά (καρδιοτοκογράφηµα ηρεµίας και υπερηχογραφική εκτίµηση δείκτη αµνιακού υγρού τουλάχιστον δυο φορές την εβδοµάδα).
Τι συμβαίνει στην πρόκληση τοκετού;
Στην πρόκληση τοκετού χορηγούνται φάρμακα τα οποία μιμούνται τις φυσικές ορμόνες που ενεργοποιούν τον τοκετό. Τα φάρμακα αυτά είναι η ωκυτοκίνη και οι προσταγλανδίνες. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να πραγματοποιηθεί και τεχνητή ρήξη υμένων (σπάσιμο νερών), μόνη ή σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή.
Τεχνητή ρήξη υμένων (σπάσιμο νερών)
Σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να είναι αρκετό μόνο το τεχνητό «σπάσιμο των νερών» για την έναρξη του τοκετού. Αυτό πραγματοποιείται από τον κόλπο με τη βοήθεια ενός μικρού εργαλείου. Βέβαια στις περισσότερες περιπτώσεις θα χρειασθεί και χορήγηση ωκυτοκίνης για την πρόοδο και ολοκλήρωση του τοκετού.
Τι γίνεται αν δεν πετύχει η πρόκληση τοκετού;
Εάν αποτύχει η προσπάθεια πρόκλησης τοκετού και δεν οδηγήσει στην έναρξη του τοκετού, τότε ο Μαιευτήρας θα πρέπει να αξιολογήσει την κατάσταση του εμβρύου και τα ευρήματα από την κολπική εξέταση. Μετά από ενημέρωση της εγκύου, οι δυνητικές επιλογές που θα πρέπει να συνεκτιµηθούν µαζί µε τις προτιµήσεις της επιτόκου, την κλινική της κατάσταση και τις αρχικές ενδείξεις που οδήγησαν στην απόφαση για περάτωση της κυήσεως, περιλαµβάνουν είτε νέα προσπάθεια πρόκλησης τοκετού, είτε Καισαρική Τομή.
Εκτιµάται ότι σε ποσοστό 15% των προκλήσεων επί ανώριµου τραχήλου, επισυµβαίνει αποτυχία έναρξης τοκετού.
Αντενδείξεις πρόκλησης τοκετού
Προσπάθεια πρόκλησης τοκετού αντενδείκνυται σε περιπτώσεις κατά τις οποίες δεν πρέπει να πραγµατοποιείται κολπικός τοκετός. Έτσι, λοιπόν, επί διεγνωσµένης κατά τον προγεννητικό έλεγχο παρουσίας προδροµικών αγγείων (vasa previa) ή προδροµικού πλακούντος (πολύ δε περισσότερο επιπωµατικού πλακούντος) δεν πρέπει να ακολουθείται διαδικασία πρόκλησης.
Επίσης, σε περιπτώσεις µε εγκάρσιο σχήµα του εµβρύου, προηγηθείσα κλασσική καισαρική τοµή, ιστορικό εκπυρήνισης ινοµυωµάτων µήτρας και συνοδό διάνοιξη της ενδοµητρικής κοιλότητας, ή ενεργό ερπητική λοίµωξη των γεννητικών οργάνων, δεν θα πρέπει να ακολουθείται διαδικασία πρόκλησης. Η εκλεκτική καισαρική τοµή αποτελεί τη λύση εκλογής στις ανωτέρω καταστάσεις.
