Η συνδιαμονή της μητέρας με το νεογέννητο (rooming-in) αμέσως μετά την γέννηση και κατά τις πρώτες ημέρες της παραμονής της δυάδας στο μαιευτήριο, συνιστά ένα από τα Δέκα Βήματα της UNICEF για Φιλικά προς τα Βρέφη νοσοκομεία. 

Μετάφραση/Σχολιασμός: Στέλιος Παπαβέντσης
Παιδίατρος, MRCPCH, DCH, IBCLC | www.pediatros-thes.gr

Έχει αποδειχθεί σε πολλές έρευνες η ωφελιμότητα του rooming-in καθώς ευοδώνει την εγκατάσταση του μητρικού θηλασμού και αυξάνει τα ποσοστά αποκλειστικού θηλασμού και την διάρκεια μητρικού θηλασμού.

Τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο συνδιαμονή;

Ωστόσο, τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο συνδιαμονή; Πως ορίζεται ακριβώς; Στην πραγματικότητα υπάρχουν πολλές μορφές συνδιαμονής.

Στην Ελλάδα, ακόμα και στα λίγα μαιευτήρια που εφαρμόζεται η πρακτική, συχνά δεν έχει καθόλου το νόημα της παραμονής του νεογέννητου μαζί με τη μητέρα 24 ώρες το 24ωρο. Πολλές φορές τα βρέφη απομακρύνονται από τη μητέρα τους κατά τις ώρες επισκεπτηρίου του μαιευτηρίου, με αποτέλεσμα να παραμένουν μακριά για 4 ή και 8 ώρες το 24ωρο και έτσι να έχουμε ένα «κουτσουρεμένο» rooming in.

(Υπάρχει και άλλη ελληνικής πατέντας παρερμηνεία του rooming in, που αντί για πρακτική που θα έπρεπε να ενθαρρύνεται για κάθε νεογέννητο και για κάθε τύπο δωματίου μαιευτηρίου, στα ελληνικά μαιευτήρια προσφέρεται ως «εξτρά» επιλογή των γονιών, συχνά συνεπαγόμενη παραμονή υποχρεωτικά σε μονόκλινο δωμάτιο στο μαιευτήριο και άρα μεγαλύτερα έξοδα για τους γονείς (!)).

Διαφορετικοί τύποι rooming in

Πέρα από τα παραπάνω, η επιστημονική βιβλιογραφία των τελευταίων ετών ξεκαθαρίζει διαφορετικούς τύπους rooming in:
– Η συνεχής επαφή δέρμα με δέρμα μητέρας και νεογέννητου, με το βρέφος να βρίσκεται στο ίδιο κρεβάτι και δίπλα στη μητέρα – και με το κάγκελο του κρεβατιού της μητέρας υψωμένο ώστε να αποφευχθεί πτώση του παιδιού.
– Η συνεχής παρουσία του βρέφους δίπλα στο κρεβάτι της μητέρας, σε ειδικά διαμορφωμένο κρεβατάκι κολλημένο στο κρεβάτι της μητέρας και στο ίδιο ύψος με εκείνο – bed-side crib. Το βρέφος και η μητέρα έχουν το δικό τους χώρο, αλλά και επαφή χωρίς εμπόδια και άμεση προσβασιμότητα.
– Το κλασσικό rooming in, με το βρέφος στο ίδιο δωμάτιο με τη μητέρα του, αλλά σε ξεχωριστό κουνάκι μακριά από άμεση πρόσβαση της μητέρας.

Η σημασία του rooming in στον μητρικό θηλασμό

Για την σημασία που έχουν αυτές οι διαφορετικές μορφές rooming in στον μητρικό θηλασμό, η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου του Durham με επικεφαλής την Η Ball έχει κάνει τα τελευταία χρόνια σημαντικές τυχαιοποιημένες έρευνες.

Η έρευνες έγιναν σε τριτοβάθμιο νοσοκομείο της Μεγάλης Βρετανίας. Παρακολούθησαν σε συνεχές ολονύχτιο βίντεο δυάδες μητέρων – βρεφών που χωρίστηκαν τυχαιοποιημένα σε τρεις κατηγορίες rooming in:

1) Με το βρέφος στο κλασσικό κουνάκι στο ίδιο δωμάτιο με τη μαμά,
2) με το βρέφος σε ειδικά διαμορφωμένο κρεβατάκι προσκολλημένο χωρίς ενδιάμεσο κάγκελο στο κρεβάτι της μητέρας και στο ίδιο ύψος με αυτό, και
3) με το βρέφος στο κρεβάτι της μητέρας, και σηκωμένο το κάγκελο του κρεβατιού.

Βρέθηκε ότι τα μωρά που ήταν στο κρεβάτι της μητέρας ή στο κολλημένο κρεβατάκι είχαν πιο συχνές προσπάθειες ταΐσματος στο στήθος, και πιο συχνούς επιτυχημένους θηλασμούς, σε σύγκριση με τα μωρά που παρέμειναν στο κλασσικό κουνάκι.

Η ανάλυση των βίντεο βρήκε ότι το ξεχωριστό μοναχικό κουνάκι εμποδιζε τον θηλασμό εισάγοντας ένα επιπλέον εμπόδιο ανάμεσα στο μωρό και τη μητέρα, απέτρεπε την επαφή, ανέστελλε την ικανότητα του βρέφους να ψάχνει αποτελεσματικά με το αντανακλαστικό του προσανατολισμού και να ξεκινάει το πιπίλισμα.

Επιπλέον, τα βίντεο έδειξαν ότι οι μητέρες με τα μωρά σε ξεχωριστό κουνάκι είχαν μεγαλύτερη δυσκολία να διακρίνουν τα σημάδια πείνας του βρέφους τους και λόγω του διαφορετικού ύψους δεν μπορούσαν να πάρουν το βρέφος τους χωρίς είτε βοήθεια από άλλο άτομο είτε αναγκαζόμενες να σηκωθούν από το κρεβάτι τους, και επομένως με αυτόν τον τρόπο η μητρική απάντηση γινόταν σημαντικά πιο δύσκολη και πιο καθυστερημένη.

Έπειτα η H Ball και η ερευνητική της ομάδα θέλησαν να εξετάσουν κατά πόσο ο συχνότερος θηλασμός κατά τις πρώτες ημέρες στο μαιευτήριο, στα βρέφη που ήταν στο κρεβάτι της μητέρας τους ή κολλητά κατά την παραμονή στο μαιευτήριο, είχε επίδραση στην συνολική διάρκεια θηλασμού των βρεφών.

Η υπόθεση έχει λογική, γιατί όσο συχνότερος και αποτελεσματικότερος ο θηλασμός κατά τις πρώτες ημέρες του μαιευτηρίου, τόσο μεγαλύτερα έχουν αποδειχθεί να είναι τα ύψη της προλακτίνης στο αίμα της μητέρας και τόσο μεγαλύτερη η ανάπτυξη των υποδοχέων προλακτίνης στο μαστό της μητέρας.

Ο θηλασμός κατά τις πρώτες ημέρες

Παρά την πολύ διαδεδομένη και λανθασμένη αντίληψη ότι ο θηλασμός κατά τις πρώτες ημέρες στο μαιευτήριο δεν έχει σημασία για το τι θα γίνει μετέπειτα, ότι το γάλα της μητέρας κατά τις πρώτες ημέρες κατεβαίνει «αυτόματα», όλες οι έρευνες συνηγορούν προς το ακριβώς αντίθετο:

Οι πρώτες μέρες δεν είναι σημαντικές μόνο για την μεγάλη αξία του πρωτογάλατος που πρέπει να πάρει το βρέφος, αλλά έχουν κρίσιμα προγνωστική αξία για την συνολική επιτυχία του θηλασμού και την συνολική διάρκεια της γαλουχίας, γιατί ενεργοποιούν την παραγωγή μητρικού γάλακτος αυξάνοντας τις σχετικές ορμόνες και τους υποδοχείς τους, και μειώνοντας την επίδραση του ανασταλτικού παράγοντα γαλουχίας που περιέχεται σε μεγάλες ποσότητες σε γάλα που δεν απομακρύνεται από τον μαστό αλλά μένει σε στάση.

Οι ερευνητές λοιπόν από το Durham έκαναν τηλεφωνικές συνεντεύξεις στις τρεις ομάδες μητέρων σε καθορισμένες ηλικίες των βρεφών, στις 2 εβδομάδες μετά τη γέννηση, στις 4, στις 8 και στις 16. Βρήκαν ότι, παρά το γεγονός ότι όλες οι μητέρες ξεκίνησαν τον θηλασμό στη γέννηση, στις 16 εβδομάδες, δηλαδή σε ηλικία περίπου 4 μηνών του βρέφους, μόλις 43% των βρεφών που στο μαιευτήριο τοποθετούνταν σε ξεχωριστό κουνάκι θήλαζαν ακόμα.

Αντίθετα τα ποσοστά των άλλων δύο ομάδων βρεφών ήταν σημαντικά υψηλότερα: 73% των βρεφών που στο μαιευτήριο βρίσκονταν σε κολλητό στο κρεβάτι της μαμάς κρεβατάκι θήλαζαν ακόμα στους 4 μήνες, ενώ 79% των βρεφών που τυχαία μπήκαν στην κατηγορία των βρεφών που στο μαιευτήριο τοποθετούνταν στο κρεβάτι της μητέρας τους θήλαζαν στους 4 μήνες της ζωής τους.

Οι επιστήμονες συμπέραναν ότι η επαφή – με ασφάλεια – της μητέρας με το βρέφος της κατά την διάρκεια της νύχτας κατά την πρώτη νεογνική περίοδο προάγει την επιτυχημένη έναρξη θηλασμού και την πιο πρώιμη λακτογέννεση 2 και πιθανώς συσχετίζεται με ενισχυμένη συνολική διάρκεια θηλασμού, άρα σημαντικά οφέλη για την υγεία τόσο του βρέφους όσο και της μητέρας.

Τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών είναι εντυπωσιακά. Καταδεικνύουν το γεγονός ότι δεν εννοούμε όλοι το ίδιο πράγμα όταν μιλάμε για συνδιαμονή του βρέφους με τη μητέρα του στο μαιευτήριο, ότι τα οφέλη του bedding in μπορεί να είναι ακόμα πιο σημαντικά από τα οφέλη του κλασσικού rooming in τα οποία με την σειρά τους είναι πιο σημαντικά από τα οφέλη του κακέκτυπου rooming in που συχνά εφαρμόζεται σε ελληνικά μαιευτήρια.

Δείχνουν επίσης ότι, όταν ερευνούμε για τις θετικές επιδράσεις της συνδιαμονής διεθνώς αλλά και στην Ελλάδα, πρέπει να λαμβάνουμε ακριβώς υπόψη πως ορίζουμε τη συνδιαμονή αυτή και ποια ακριβώς μορφή της εφαρμόζεται, γιατί τα ευρήματά μας μπορούν να υποεκτιμήσουν τις ευεργετικές επιδράσεις της επαφής της μητέρας με το βρέφος της κατά τις πρώτες κρίσιμες ημέρες.

Οι κλασσικές μελέτες rooming in με το μωρό σε ξεχωριστό κουνάκι και μακριά από άμεση πρόσβαση της μητέρας υποεκτιμούν την σημασία των ιδανικών πρακτικών, εκείνων δηλαδή όπου μητέρα και βρέφος βρίσκονται σε σχεδόν συνεχή επαφή δέρμα με δέρμα από τη γέννηση.

Πηγή: Ball HL and Russell CK. Nighttime Nurturing: An Evolutionary Perspective on Breastfeeding and Sleep. In Evolution, Early Experience and Human Development. Oxford University Press 2013.

Σχετικά άρθρα:

• Οι πρώτες μέρες στο μαιευτήριο: χρειάζεται τελικά ο θηλασμός;
• Απομνημονεύματα ενός μωρού από το μαιευτήριο
• Γράμμα… στη μαία
• Αλλαγές στην περιγεννητική φροντίδα
• Αναχρονιστικές φυλακές μεσαιωνικών μαιευτηρίων
• Θηλασμός και κλινική