Ωστόσο υπάρχει και ένα άλλο κεφάλαιο στο θέμα θηλασμός που πολλές γυναίκες αγνοούν και παρότι έχουν οπλιστεί με γνώση μπορεί χωρίς καν να το συνειδητοποιήσουν να βλέπουν ότι απομακρύνονται από το στόχο τους να θηλάσουν.

Ποιο θα μπορούσε λοιπόν να είναι αυτό το κεφάλαιο; Είναι το ίδιο σας το περιβάλλον, οι κοντινοί σας άνθρωποι και η επιρροή που ασκούν αυτοί σε σας. Είναι ο σύντροφος σας, η μητέρα σας ,η πεθερά σας, θεία σας, η κολλητή σας. Οποιοσδήποτε σε αυτή τη φάση της ζωή σας είναι κοντά σας και σας βοηθά ή επικοινωνείτε τακτικά μαζί του.

Καθένα από τα παραπάνω πρόσωπα δεδομένου ότι έχουν τις καλύτερες προθέσεις να βοηθήσουν τόσο εσάς όσο και το μωρό σας δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα είναι και οι καλύτεροι υποστηρικτές του θηλασμού όταν μάλιστα η στάση τους απέναντι στο θηλασμό χαρακτηρίζεται ως αδιάφορη ή αρνητική.

Γι αυτό μην απογοητεύεστε ή έρχεστε σε σύγκρουση μαζί τους όταν σε κάποια δυσκολία του θηλασμού που πιθανόν συναντήσετε σας προτρέψουν εύκολα να δώσετε μπιμπερό. Μια καινούρια μαμά που η δική της μαμά δεν την θήλασε καθόλου έχει λιγότερες πιθανότητες να δεχτεί σωστή στήριξη στο θηλασμό συγκριτικά με μία άλλη της όποιας η μητέρα την θήλασε για καιρό.

Μπορούμε να πούμε ότι στη δεύτερη περίπτωση «κληρονομείται» η εμπειρία του θηλασμού μέσα από την γεμάτη συναισθήματα αφήγηση της γιαγιάς ή ακόμα και μέσα από τις ίδιες τις αναμνήσεις της μητέρας ως παιδί σε περίπτωση που ο θηλασμός ήταν μακροχρόνιος. Έτσι το γεγονός αυτό από μόνο του δίνει ένα πλεονέκτημα στη συγκεκριμένη μαμά να επιλέξει να θρέψει το παιδί της με μητρικό γάλα.

Άλλο παράδειγμα σημαντικού προσώπου είναι αυτό του συντρόφου του οποίου ο ρόλος, όπως έχει αποδειχτεί, μπορεί να αποβεί τόσο καθοριστικός ώστε να αποτρέψει την γυναίκα ακόμη και από το να ξεκινήσει ή να συνεχίσει το θηλασμό εφόσον αυτός είναι αρνητικός.

Ο σκοπός αυτού του άρθρου είναι να βοηθήσει τις μέλλουσες μητέρες που επιθυμούν να θηλάσουν καθώς και αυτές που ήδη θηλάζουν να κατανοήσουν καλύτερα την επίδραση που ασκεί το περιβάλλον γύρω τους – είτε θετική είτε αρνητική- στην απόφαση τους να θηλάσουν.

Η απόπειρα να γίνει όσο το δυνατόν πιο σαφής η ψυχοκοινωνική διάσταση του προβλήματος ,του πρόωρου δηλαδή αποθηλασμού ,δεν έχει φυσικά σαν στόχο να τρομάξει τις γυναίκες αλλά να τονίσει την σημασία που έχει η ελεύθερη επιλογή τους να θηλάσουν, επιλογή που αποτελεί ταυτόχρονα και δικαίωμα του παιδιού.

Οι ερωτήσεις που ακολουθούν θα βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση των γραφομένων.

• Έχετε νιώσει παρά την απόφαση που πήρατε να θηλάσετε να λυγίζετε μπροστά σε παραινέσεις της μητέρας σας ή του συντρόφου σας ή άλλου κοντινού σας προσώπου να δώσετε μπιμπερό;
• Σε περίπτωση που αρρωστήσει το παιδί σας νιώθετε ενοχές ότι κάτι εσείς δεν κάνατε καλά (όπως π.χ ότι μπορεί να έφταιγε το γάλα σας ή ότι βγάλατε έξω το παιδί βόλτα);
• Στην διάρκεια της λοχείας ενώ θηλάζετε νιώθετε απομονωμένες ή ότι στερείστε πράγματα που άλλοτε σας γέμιζαν όπως έξοδοι, φίλοι, κάποια φαγητά, σεξ, αθλητισμός κλπ;

Αν έχετε απαντήσει θετικά σε κάποια από τις ερωτήσεις τότε έχετε ένα λόγο παραπάνω να διαβάσετε τη συνέχεια του άρθρου.

Ξεκινώντας από την πρώτη αξίζει να αναφερθεί αυτό που έχει υποστηριχτεί από πολλούς ερευνητές ότι η σχέση ατόμου περιβάλλοντος (οικογένεια, γειτονιά, χώρος εργασίας κλπ) είναι σχέση αλληλεπίδρασης. Η αλληλεπίδραση αυτή ανάμεσα στο άτομο και στο περιβάλλον παίζει καθοριστικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο το άτομο ορίζει τον εαυτό του και συμπεριφέρεται. (Berry,1979, Georgas, 1993, Stokos and Altman 1993).

Βάσει αυτού, σκεφτείτε το εξής σενάριο. Είστε εσείς που θηλάζετε, έχετε ένα σύζυγο που σας θαυμάζει για αυτό που κάνετε και σας στηρίζει με κάθε τρόπο, μια μητέρα που επίσης σας επιβραβεύει και μιλάει για τις δικές της εμπειρίες θηλασμού και η κολλητή σας που είναι μητέρα ενός παιδιού το οποίο το θήλασε για ενάμισι χρόνο.

Νομίζω είναι περιττό να αναφέρω το αντίθετο σενάριο και πως αυτό θα επηρέαζε διαφορετικά τη συμπεριφορά σας αλλά θα το κάνω για περισσότερη έμφαση. Εσείς θηλάζετε, ο σύζυγος σας αγχώνεται για αυτό ή αδιαφορεί, η μητέρα σας ουκ ολίγες φορές ξεστομίζει κουβέντες όπως «και εγώ με μπιμπερό σε μεγάλωσα τι έπαθες» ή «πεινάει το παιδί για αυτό κλαίει, καλύτερα να του δώσουμε λίγο συμπλήρωμα», και τέλος η κολλητή σας που ουδέποτε θήλασε τα δύο της παιδιά και η δική της στάση επίσης δεν ενθαρρύνει το θηλασμό.

Αυτό που αφήνεται να εννοηθεί στη δεύτερη περίπτωση δεν είναι ότι η μητέρα θα διακόψει το θηλασμό αποκλειστικά για τους λόγους αυτούς αλλά ότι δυστυχώς πρόκειται για ένα σενάριο που εναντιώνεται τόσο στην έναρξη όσο και στη χρονική διάρκεια του θηλασμού.

Οι πεποιθήσεις και τα συναισθήματα δοκιμάζονται, η συναισθηματική ευαλωτότητα είναι αυξημένη, με άλλα λόγια η μητέρα συχνά αμφιταλαντεύεται αν πράττει σωστά με την απόφαση της να θηλάζει αποκλειστικά, συγκριτικά με τη μητέρα του πρώτου σεναρίου που ζει σε ένα ευνοϊκό και ενθαρρυντικό για την ίδια και το θηλασμό περιβάλλον.

Θα μου πείτε εδώ τι μπορούμε να κάνουμε, να αλλάξουμε μάνα, σύντροφο, κολλητή; Ίσως ταιριάζει εδώ να πω ότι αλλάζουμε ότι μπορεί να αλλάξει και ότι δεν μπορεί να αλλάξει το αποδεχόμαστε. Μη προτρέχετε, δεν λέω να χωρίσετε τον άνδρα σας γιατί δεν σας στηρίζει με το θηλασμό. Στις περιπτώσεις όμως εκείνες που δεν αλλάζει η συμπεριφορά των άλλων, αποφύγετε τη σύγκρουση.

Ωστόσο οφείλετε στον εαυτό σας να απαιτήσετε από τους άλλους να σεβαστούν τις αποφάσεις σας. Ευγενικά λοιπόν θα ζητήσετε από τη φίλη σας να μην σας ξαναπεί κάτι που αφήνει αρνητικό υπονοούμενο για το θηλασμό γιατί σας φέρνει σε δύσκολη θέση.

Αναζητήστε ωστόσο σε αυτή τη φάση της ζωής σας άλλες γυναίκες που θηλάζουν και θα δείτε πόσο όφελος θα έχετε ακόμη και με μια φιλική κουβέντα μαζί τους. Είναι παρόμοιο με όσους προσπαθούν να κόψουν ανθυγιεινές συνήθειες όπως τσιγάρο, υπερβολικό φαγητό και μια από τις συστάσεις που θα τους βοηθήσει είναι και αυτή της αναζήτησης φίλων οι οποίοι ακολουθούν έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής.

Στην δεύτερη ερώτηση μια θετική απάντηση παραπέμπει σε συναισθήματα φόβου και ενοχής τα οποία με τη σειρά τους οδηγούν σε αυτουποτίμηση και αυτομομφή.

Η ενοχή είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το ‘υπερεγώ’ που λειτουργεί ως ένας εσωτερικός κριτής του εαυτού και επιτηρεί σε ένα γενικότερο επίπεδο την πορεία της ζωής του ατόμου κρατώντας τον σε κάποια φυσιολογικά πλαίσια. Όταν όμως οι ενοχές αφορούν τις επιλογές σας όπως πχ την επιλογή σας να θηλάσετε τότε πρόκειται για ενοχές που προέρχονται από τον περίγυρο σας και μόνο κακό σας κάνουν.

Θα διαπιστώσετε ότι ο θηλασμός εύκολα ενοχοποιείται για πολλά σε βαθμό που αναρωτιέται κανείς πως κάτι τόσο φυσικό μπορεί να προκαλέσει τόσο φόβο. Από διάφορες αναφορές μητέρων παραθέτονται μερικές συνήθεις φράσεις που πιθανότατα να έχετε ακούσει και εσείς. «Μήπως δεν του αρέσει το γάλα σου», «Μήπως έχει αλλεργία στο γάλα σου» «Το κακομαθαίνεις έτσι» «Το γάλα σου είναι ελαφρύ και δεν κοιμάται το μωρό» και πολλές άλλες ακόμα που αποδίδουν κολικούς, γκρίνια, διάρροιες και ιώσεις στον θηλασμό.

Το όπλο σας είναι ένα: Σωστή και έγκυρη ενημέρωση.
Γυναίκες ενημερωμένες ίσον γυναίκες ενδυναμωμένες. Η αλλαγή που θα προκαλέσετε στον εαυτό σας μέσα από την ενημέρωση θα είναι αν όχι η εξάλειψη, η μείωση του φόβου και η απομάκρυνση της ενοχής που αποτελεί ένα επιζήμιο συναίσθημα.

Έτσι δεν θα φοβάστε να βγάλετε το παιδί έξω μήπως και κρυώσει μια και θα γνωρίζετε ότι το παιδί σας δεν κινδυνεύει από το κρύο αλλά από τους κλειστούς χώρους. Παρόμοια, δεν θα φοβάστε μήπως το μωρό κολλήσει από εσάς όταν έχετε αρρωστήσει γιατί θα γνωρίζετε ότι ανεξάρτητα από το θηλασμό μπορεί να κολλήσει και ότι αν συμβεί αυτό το καλύτερο φάρμακο που μπορείτε να του δώσετε είναι το μητρικό σας γάλα.

H τελευταία ερώτηση αποκαλύπτει ανάλογα με τον βαθμό απομόνωσης ή στέρησης που νιώθετε και το αντίστοιχο μέγεθος επιρροής που δέχεστε από το περιβάλλον σας. Βέβαια όλες οι μητέρες θα απαντούσαν ότι με τον ερχομό του μωρού η ζωή τους άλλαξε δραματικά ούτως η άλλως και επομένως μια απομάκρυνση από τις δραστηριότητες που είχαν στο παρελθόν εύλογα συμβαίνει.

Ωστόσο το φαινόμενο πολλές γυναίκες να υπαγορεύουν στον εαυτό τους όρια και απαγορεύσεις αναφορικά με το νέο τους ρόλο συχνά προέρχεται από παγιωμένα στη διάρκεια του χρόνου κοινωνικά στερεότυπα η εκρίζωση των οποίων απαιτεί συστηματική και εναργή ενημέρωση.

Μέχρι όμως να φέρει αυτή η διαδικασία προσαρμογής στα νέα δεδομένα τα επιθυμητά αποτελέσματα νέες μητέρες εξακολουθούν να παγιδεύονται σε μια μη λειτουργική καθημερινότητα. Πιο συγκεκριμένα, μια γυναίκα που θηλάζει και ακολουθεί ένα αυστηρό διαιτολόγιο αποκλείοντας διάφορες τροφές ή όταν περιορίζει τις εξόδους της στο ελάχιστο, το μόνο που καταφέρνει είναι να σπαταλάει την ενέργεια της, με αποτέλεσμα να βιώνει συχνά αντιφατικά συναισθήματα ως προς τον θηλασμό.

Στο σημείο αυτό αξίζει να γίνει μια αναφορά στο δημόσιο θηλασμό και στον αντίκτυπο που έχει στην κοινωνία. Αν ανήκετε στην κατηγορία των γυναικών που θεωρούν ταμπού το να θηλάσουν δημόσια ίσως σας βοηθήσει το παρακάτω σενάριο να αντιληφτείτε για πιο λόγο αισθάνεστε έτσι.

Φανταστείτε ότι ζείτε σε μια κοινωνία που η πλειοψηφία των γυναικών θηλάζει και μάλιστα το θέαμα του θηλασμού είναι σύνηθες σε διάφορα μέρη όπως πάρκα, κέντρα διασκέδασης, θέατρα, στο χώρο δουλειάς κα. Οι φίλες σας που επίσης θηλάζουν σας καλούν για καφέ έξω και θεωρείται αυτονόητο ότι θα θηλάσετε στην καφετέρια χωρίς έτσι να αγχώνεστε για την ώρα που θα πεινάσει το παιδί.

Πως θα σας φαινόταν μια τέτοια πραγματικότητα; Θα σας παρότρυνε περισσότερο να θηλάσετε δημόσια ή μήπως δεν θα άλλαζε η στάση σας και μάλιστα σας βρίσκει αντίθετη ιδεολογικά; Σκεφτείτε λίγο μέσα σας την απάντηση, θα σας βοηθήσει να ανακαλύψετε το πώς αντιλαμβάνεστε τον εαυτό σας σε σχέση με τους άλλους.

Δεδομένου ότι ο άνθρωπος αλληλεπιδρά με το περιβάλλον του όπως προαναφέρθηκε, μια κοινωνία με διαδεδομένο το θηλασμό θα διευκόλυνε τις μαμάδες με αναστολές να τολμήσουν να θηλάσουν δημόσια. Από την άλλη μια πιο άκαμπτη στάση πιθανότατα να εκφράζει έντονο συντηρητισμό, αυστηρό θρησκευτικό υπόβαθρο,υψηλό άγχος, κακή εικόνα του σώματος, υπερβολική ενασχόληση με τη γνώμη των άλλων ή μια αποτρεπτική στάση του συντρόφου ή άλλου στενού συγγενικού προσώπου.

Συνοψίζοντας, στην ελληνική κοινωνία δεν υπάρχει ως γνωστό κουλτούρα θηλασμού που να ενθαρρύνει την έγκαιρη έναρξη και συνέχιση του θηλασμού με αποτέλεσμα το ποσοστό των θηλαζουσών μητέρων να αποτελεί δυστυχώς ακόμη τη μειοψηφία.

Η κατάσταση καθίσταται ακόμη πιο αποθαρρυντική αν αναλογιστούμε ότι πέραν όλων των προαναφερόμενων προσώπων τα οποία δύνανται να επηρεάσουν τις αποφάσεις της μητέρας, οι ίδιοι οι επαγγελματίες της υγείας συχνά είναι αυτοί που υπονομεύουν την προσπάθεια ευρείας διάδοσης της πρακτικής του θηλασμού, δημιουργώντας έτσι μια ισχυρή πλειοψηφία με την οποία η γυναίκα καλείται να έρθει σε σύγκρουση προκειμένου να θηλάσει.

Το αποτέλεσμα δυστυχώς κλίνει προς τη «συμμόρφωση» της γυναίκας να δώσει ξένο γάλα (όταν μάλιστα η επιρροή είναι ισχυρή προερχόμενη δηλαδή από επαγγελματίες υγείας). Στο συμπέρασμα αυτό συναινεί και το πείραμα του Asch (1976) όπου καταδεικνύεται περίτρανα το εύρος της έκτασης που μπορεί να πάρει η συμμόρφωση με την πλειοψηφία , η οποία μπορεί να φτάσει μέχρι και την υιοθέτηση απόλυτα λανθασμένων επιλογών λόγω της υποστήριξης της θέσης αυτής από την πλειοψηφία.

Ωστόσο, η ενημέρωση διαχέεται γοργά, τα δύο φιλικά προς τα βρέφη νοσοκομεία στη χώρα μας είναι ήδη γεγονός, οι νέες μητέρες φαίνονται να μη δέχονται άκριτα πλέον λανθασμένες υποδείξεις, ενώ ομάδες στήριξης του θηλασμού δημιουργούνται συνεχώς από μητέρες για μητέρες σε όλη την Ελλάδα ανοίγοντας έτσι τον δρόμο που θα οδηγήσει σε ένα πιο φιλικό για τη θηλάζουσα περιβάλλον.