Η γλώσσα περιγράφεται σαν ένα σύνθετο σύστημα γνώσεων, οι οποίες σχετίζονται με τη λειτουργία / χρήση (πραγματολογικά στοιχεία της γλώσσας), το νόημα / σημασία (σημασιολογικά στοιχεία) και τη δομή των μηνυμάτων (φωνολογία, γραμματική, μορφολογία και σύνταξη).

Οι άνθρωποι θα πρέπει να αποκτήσουν ευχέρεια στη χρήση του συστήματος αυτού που έχει να κάνει με την κατανόηση, αντίληψη αλλά και έκφραση ιδεών. Όταν το σύστημα αυτό λειτουργεί φυσιολογικά, τότε επικοινωνούμε χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια.

Όμως υπάρχουν παιδιά για τα οποία το σύστημα αυτό δεν λειτουργεί σωστά και εμφανίζουν γλωσσικές διαταραχές. Τα παιδιά αυτά δυσκολεύονται να κατανοήσουν τι τους λένε ή / και δυσκολεύονται να διαμορφώσουν τα ίδια τα μηνύματα που θέλουν να μεταδώσουν.

Οι γλωσσικές διαταραχές επομένως παρουσιάζονται όταν τα παιδιά δεν διαθέτουν τις γλωσσικές εκείνες δεξιότητες που απαιτούνται και έρχονται αντιμέτωπα με συχνές επικοινωνιακές αποτυχίες.

Φωνολογική ενημερότητα
Η φωνολογική ενημερότητα αναφέρεται στην αναγνώριση των φωνολογικών μερών σε μία λέξη και στην ικανότητα χειρισμού των μερών αυτών, δηλαδή στην ικανότητα του παιδιού να επιδρά στα δομικά στοιχεία του προφορικού λόγου και να τα χειρίζεται.

Η φωνολογική ενημερότητα είναι μία μεταγλωσσική δεξιότητα και αναφέρεται συγκεκριμένα στη σαφή κατανόηση ότι οι λέξεις αποτελούνται από διακριτά μέρη-συλλαβές και φωνήματα. 

Το παιδί που έχει ανεπτυγμένη φωνολογική ενημερότητα μπορεί:

• Να αναγνωρίζει και να παράγει ομοιοκαταληξίες
• Να συνθέτει και να αναλύει λέξεις σε συλλαβές και φωνήματα
• Να απομονώνει
• Να προσθέτει και να αφαιρεί φωνήματα ώστε να παράγει νέες λέξεις π.χ. φέτα – πέτα, βόδι – πόδι, αεροπλάνο – πλάνο
• Να επιδρά στα δομικά στοιχεία του προφορικού λόγου και να τα χειρίζεται

Συμπερασματικά η φωνολογική ενημερότητα δεν αποτελεί μία μονοδιάστατη γνωστική δεξιότητα αλλά αποτελείται από ένα σύνολο επιμέρους δεξιοτήτων που αντιστοιχούν σε διαφορετικά επίπεδα επεξεργασίας και χειρισμού του λόγου και χαρακτηρίζονται από διαφορετικό βαθμό δυσκολίας.

Αν η φωνολογική ενημερότητα δεν είναι ανεπτυγμένη σε ένα παιδί, τότε αυτό θα παρουσιάσει προβλήματα γραφής και ανάγνωσης στο σχολείο.

Παιδιά με φτωχή φωνολογική ενημερότητα έχουν λανθασμένο ή ανώριμο σύστημα επεξεργασίας των ήχων: επομένως δεν έχουν γερά θεμέλια για την ανάπτυξη γραφής και ανάγνωσης.

Η βοήθεια την οποία λαμβάνει ένα παιδί με γλωσσικές διαταραχές στο σχολείο δυστυχώς δεν ανταποκρίνεται στις πραγματικές του ανάγκες, γιατί:

• Δεν υπάρχουν λογοθεραπευτές στα σχολεία
• Δεν υπάρχει εξειδικευμένο προσωπικό στα σχολεία για να διαγνώσει τα παιδιά αυτά
• Η σωστή βοήθεια των παιδιών αυτών θα πρέπει να παρέχεται ιδιωτικά (θα πρέπει δηλαδή να υπάρχει εξατομικευμένο πρόγραμμα)

Συνήθως τα παιδιά με σοβαρά προβλήματα παραπέμπονται στην ειδική τάξη του σχολείου, εάν υπάρχει, όπου τα μαθήματα δεν είναι ατομικά και τα παιδιά είναι διαφορετικής ηλικίας μεταξύ τους (ο δάσκαλος συνήθως είναι ένας και καλύπτει ολόκληρο το εξατάξιο σχολείο).

Η έγκαιρη αναγνώριση του προβλήματος θα βοηθήσει στην έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της κατάστασης του παιδιού. Βέβαια η εκπαίδευση του δασκάλου δεν είναι πάνω στη Λογοθεραπεία αλλά στη μαθησιακή εκπαίδευση των παιδιών. Ο δάσκαλος μπορεί να είναι πολύ ακριβής στην αξιολόγηση του προβλήματος όμως δεν μπορεί να βοηθήσει από το σημείο αυτό και πέρα.

Χρησιμοποιώντας οι δάσκαλοι νοήματα και οπτικά ερεθίσματα καθώς μιλάνε, μπορούν να βελτιώσουν την κατανόηση παιδιών με γλωσσικές διαταραχές. Επίσης πρέπει να προσέχουν την πολυπλοκότητα των εντολών που δίνουν μέσα στην τάξη, π.χ.:

Παιδιά! Θέλω να τελειώσετε ό,τι κάνετε αυτή τη στιγμή, αλλά πριν καθίστε στη θέση σας βεβαιωθείτε ότι τα θρανία σας είναι καθαρά!

1. Πολυπλοκότητα οδηγίας. Η εντολή περιλαμβάνει δευτερεύουσες προτάσεις. Ένα παιδί με προβλήματα μπορεί να μην καταλάβει γιατί δεν γνωρίζει τις έννοιες πριν/μετά.
2. Χρήση λεξιλογίου.  Το παιδί με πρόβλημα μπορεί να μην καταλαβαίνει σε ποιόν αναφέρεται η λέξη παιδιά και να μην καταλαβαίνει ότι συμπεριλαμβάνεται και αυτό. Επίσης το τελειώστε δεν σημαίνει απαραίτητα σταματήστε και το καθαρά δεν σημαίνει αδειάστε τα θρανία σας.
3. Μνήμη. Η οδηγία αυτή είναι πολύ μεγάλη και παιδί με πρόβλημα στη μνήμη μπορεί να δυσκολευτεί.
4. Γνώση πραγματολογικών στοιχείων. Η προσφώνηση παιδιά σημαίνει πως θα ακολουθήσει ένα σημαντικό μήνυμα. Το παιδί με προβλήματα δεν είναι ότι δεν προσέχει ή είναι ανυπάκουο, αλλά μπορεί να μην καταλαβαίνει την σπουδαιότητα του μηνύματος.